Woman Entangled in History. Visions of Femininity in Barbara Sass’s Feature Films Produced after 1989

Choć bohaterki filmów Barbary Sass zrealizowanych po 1989 roku nie biorą aktywnego udziału w wydarzeniach istotnych z punktu widzenia najnowszej historii Polski, to jednak, w moim przekonaniu, reżyserka zdaje się mocno akcentować w swoich utworach status protagonistek w zderzeniu z oficjalnym dyskursem historycznym. Innymi słowy, istotnym elementem filmów Sass staje się konfrontacja tak zwanej oficjalnej wersji historii (tworzonej przez mężczyzn) z tą „przefiltrowaną” przez „kobiecy” punkt widzenia. W swojej pracy postaram się omówić wizje kobiecości w filmach reżyserki zrealizowanych po transformacji ustrojowej z zaakcentowaniem roli pełnionej przez protagonistki w rodzimych (oficjalnych) narracjach historycznych. Słowo „historia” będę tu rozumiał nie tylko jako przełomowe wydarzenie, ale jako swego rodzaju dyskurs na temat istotnego, z perspektywy społeczeństwa, fenomenu. Dlatego w pracy skupię uwagę zarówno na gruntownie udokumentowanych zjawiskach takich jak np stalinizm („Pokuszenie”), czy „Solidarność” doby lat osiemdziesiątych („Jak narkotyk”), ale również na tych „mniejszych” narracjach związanych z najnowszą historią naszego kraju (wydarzeniach w klasztorze betanek będących inspiracją dla najnowszego filmu, jak i specyficznym okresie pierwszych lat po transformacji ustrojowej). Moim celem będzie pokazanie, w jaki sposób postaci kobiece ustosunkowują się do ukazanych wydarzeń oraz jak przyczyniają się do redefinicji oficjalnego dyskursu historycznego.

Although Barbara Sass’s film heroines do not actively take part in the events important from the perspective of the established history of Poland, still the director seems to emphasise situation of the protagonists as it clashes with this established historical discourse. Confrontation between the so called ‘official history’ (created by men) with history filtered through the feminine point of view becomes the significant element of Sass’s films.In my work, I will try to discuss visions of femininity as presented in Sass’s films produced after the transformation. Particularly, I will focus on the role performed by the protagonists in the official historical narratives. The word ‘history’ will be here understood not only as referring to the landmark events but also as a discourse concerning, important from society perspective, phenomena. Therefore, in my work, I will concentrate both on comprehensively historicized phenomena as Stalinism (Temptation) or the Solidarity movement of the 80s (Like a Drug) and also on the ‘lesser narratives’ connected with the latest history of Poland (events in the Bethany Sisters convent which are an inspiration to the latest film, or the specific time of the first years after the transformation.) The aim of this work will be to show in what way the female characters approach the presented events and how do they contribute to the act of redefining of the official historical discourse.