The trade in ornamental plants in Poland as a pathway of biological invasions of alien species

Celem pracy była ocena, czy handel roślinami ozdobnymi w Polsce stanowi istotne źródło z którego rozprzestrzeniają się do środowiska naturalnego inwazyjne gatunki obce. Przeprowadzona ocena ryzyka negatywnego wpływu na rodzimą przyrodę pozwoliła wytypować gatunki, które stanowią największe zagrożenie i dla których należy stosować rozwiązania prawne, mające na celu ograniczenie obrotu tymi gatunkami. Zbiór danych oparty jest na liście nazw roślin, którą otrzymano w formie elektronicznej z bazy danych Związku Szkółkarzy Polskich. Listę ozdobnych gatunków obcych występujących w handlu w Polsce porównano z bazą danych Gatunki Obce w Polsce (www.iop.krakow.pl/ias), a następnie z bazą danych DAISIE (www.europe-aliens.org). Uzyskano listę 338 gatunków obcych. Po dokonaniu oceny inwazyjności tych gatunków, otrzymano listę 29 najbardziej inwazyjnych gatunków obcych. Popularność w sprzedaży tych gatunków badano poprzez wyliczenie liczby szkółek zarejestrowanych na stronie internetowej Związku Szkółkarzy Polskich (www.zszp.pl), które oferowały dany gatunek do sprzedaży, oraz liczby ofert i transakcji na stronie internetowej archiwum portalu aukcyjnego Allegro (www.archiwumallegro.pl). Połowa wszystkich obcych gatunków należała do 8 najliczniejszych rodzin. Zagrożenie ze strony ozdobnych gatunków roślin ma przede wszystkim wymiar ekologiczny. Spośród groźnych 29 inwazyjnych gatunków obcych znajdujących się w handlu, tylko 4 gatunki objęte są obecnie krajowymi regulacjami prawnymi. Z tej groźnej grupy 2 gatunków nie zaobserwowano dotąd w środowisku naturalnym w Polsce. Zaobserwowano, że gatunki szeroko rozpowszechnione, o zasięgu krajowym i regionalnym cieszą się większą popularnością w handlu niż gatunki o zasięgu lokalnym. Bardzo duża grupa gatunków występująca w handlu może w naszym kraju stanowić zagrożenie inwazją w przyszłości. Ograniczenia w handlu mogą zapobiegać, a także hamować inwazję gatunków. W niniejszej pracy wyznaczono grupę gatunków będących w handlu, które w pierwszym rzędzie powinny być poddane szczególnie uważnemu monitoringowi oraz grupę gatunków, wobec których należy wprowadzić ograniczenia w handlu. Są to następujące gatunki: klon jesionolistny (Acer negundo), świdośliwa Lamarcka (Amelanchier lamarckii), rdestówka bucharska (Fallopia baldschuanica), miskant chiński (Miscanthus sinensis), orzech włoski (Juglans regia), tojeść kropkowana (Lysimachia punctata), wiązowiec zachodni (Celtis occidentalis), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis). Rozpowszechnianie informacji o zagrożeniach ze strony inwazyjnych gatunków obcych wśród uprawiających i handlujących roślinami oraz przekonanie ich do rezygnacji z wprowadzania na rynek najbardziej inwazyjnych gatunków może przynieść pozytywne efekty dla przyrody.

The aim of the work was to estimate if trade in ornamental plants in Poland plays an important role in dispersal of invasive alien plants into natural environment. Data analysis of the impact of alien plants allowed determination of the most invasive species which should be controlled to reduce the level of trade.The primary dataset was received courtesy of Związek Szkółkarzy Polskich (Polish Nurserymen Association). Ornamental alien species list which are in trade in Poland was compared with the Alien Species in Poland database (www.iop.krakow.pl/ias) and with the DAISIE database (www.europe-aliens.org). The resulting list included 338 alien species. Analysis of invasiveness of these species produced a list of 29 most invasive ones. Their popularity in trade was analysed by counting the number of nurseries offering a given species on the website of the Związek Szkółkarzy Polskich (www.zszp.pl) and numbers of offers and transactions registered in the website of the archives of the bidding portal Allegro (www.archiwumallegro.pl). Half of all traded alien species belong to the 8 most numerous families. The threat from alien ornamental plants is mainly ecological. Only 4 of 29 of the most invasive alien species are controlled by the Polish law. Only 2 of them are not present yet in natural habitats in Poland. Species widely distributed in Poland are more popular in trade than species rarely distributed. Very large group of species which are in trade in Poland can become invasive in the future. Trade restrictions can prevent and slow down the spread of alien plant species. According to the results obtained in this work, species in trade which should be monitored and/or controlled in the first place include: ashleaf maple (Acer negundo), juneberry (Amelanchier lamarckii), russian-vine (Fallopia baldschuanica), Chinese silver grass (Miscanthus sinensis), walnut (Juglans regia), dotted loosestrife (Lysimachia punctate), common hackberry (Celtis occidentalis), black cherry (Prunus serotina), Canada goldenrod (Solidago canadensis). Education about significance of threats caused by invasive alien species, especially among groups directly linked with introducing species into cultivation, can bring positive effects for wildlife.