Miron Białoszewski's "Chamowo" as a Diary Novel About the Gaze

Celem pracy jest analiza „Chamowa” Mirona Białoszewskiego jako wielowymiarowej, dziennikowej powieści o spojrzeniu. Białoszewski przedstawia się w niej jako "fenomenolog małej potoczności", postrzegający świat w złożony sposób i konstruujący własny język opisu percepcji wizualnej. Pierwszy rozdział pracy dotyczy pojawiającego się w powieści motywu widzenia "zapośredniczonego" poprzez różnorodne przyrządy optyczne (okno, lustro czy lornetkę); drugi rozdział - odbierania świata w sposób zmysłowy i "bezpośredni", nadający opisywanej przez narratora warszawskiej rzeczywistości szczególnego wymiaru "świeckiej epifanii". Kontekstem dla analizy utworu są elementy fenomenologii Maurice'a Merleau-Ponty'ego oraz teoria spojrzenia Jacquesa Lacana, pozwalające przedstawić różnorodne związki dziennikowej powieści Białoszewskiego ze współczesną myślą filozoficzną. Każdy z opisywanych modeli percepcji przynosi, zdaniem Autorki, odmienne wnioski na temat roli wzroku i literackiej (re)prezentacji rzeczywistości w „Chamowie”.

The aim of the study was to analyse Miron Białoszewski's "Chamowo" as a complex diary novel about the gaze. Białoszewski was presented as a "phenomenologist of a little commonplace", beholding the world in a multifaceted way and constructing his unique literary idiom of describing visual perception. The first chapter concentrates on "the mediated gaze", altered by various optical instruments (window, mirror or binoculars). The second section analyses the teller's "unmediated gaze", which gives the Warsawian reality a specific dimension of sensual, "profane epiphany". The main context for the study are the elements of Maurice Merleau-Ponty's phenomenology and Jacques Lacan's theory of the gaze, which allow to present various connections between Białoszewski’s diary novel and contemporary philosophical thought. It was found out that each model of perception evokes different conclusions about the role of the gaze and literary (re)presentation of the reality in "Chamowo".