Protection against expropriation

Własność- to podstawowy składnik budulcowy społecznej gospodarki rynkowej mający ogromny wpływ na ustrój gospodarczy. Z racji tego, iż jest zjawiskiem wszechstronnym, występuje w każdym aspekcie życia społecznego. Jego obecność można dostrzec od zarania dziejów. Kluczowe dla ukształtowania własności i nadania mu odpowiedniego znaczenia, były dokonywane przekształcenia własnościowe. W pierwszej kolejności, na szczególną uwagę zasługują przekształcenia stosunków własnościowych w latach 1944- 1958. Na skutek m.in reformy rolnej (1944) , nacjonalizacji gruntów leśnych oraz upaństwowienia przemysłu (1946) ograniczono zakres swobody właścicieli i użytkowników mienia, a tym samym naruszono dotychczasowe standardy i zasady . Dokonywana wówczas na szeroką skalę nacjonalizacja spowodowała rzeczywisty zanik własności prywatnej. Kolejnym przełomowym wydarzeniem jeśli chodzi o przekształcenia własnościowe był proces wywłaszczenia, uwłaszczenia oraz zajęcia mienia pod zarząd. Był to proces bardzo złożony i opierał się na niejednolitej procedurze . Wiązało się to ze zmianą granic państwa polskiego i migracją ludności . Tempo zmian, jakie dotykały prawa własności ma niemały wpływ na postrzeganie go obecnie. Jednocześnie zaliczane jest do pojęć, które budzą największe dylematy dzisiejszych czasów. Choć w obowiązującej Konstytucji RP mowa o (prawie do) własności, można śmiało stwierdzić, że znaczenie tego pojęcia wywołuje wiele niejasności . Z jednej strony stanowi prawo o najszerszych uprawnieniach w porównaniu do innych praw rzeczowych. Z drugiej jednak strony, własność nie jest prawem absolutnym (ius infinitum). W przeciwnym wypadku, doprowadziłoby to do nieodwracalnych skutków nie tylko w sferze prawnej, ale i również w aspekcie społecznym. Z prawa własności należy korzystać w sposób zgodny z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem oraz z zasadami współżycia społecznego. Innymi słowy, owo korzystanie z przysługującego właścicielowi prawa podmiotowego, powinno się opierać na działaniu( zaniechaniu) racjonalnym- który daje się pogodzić z korzystaniem z tego prawa przez inne uprawnione podmioty. W przeciwnym razie, takie działanie bądź zaniechanie podmiotów uprawnionych nie jest uważane za wykonywanie swego prawa, a co najważniejsze, nie korzysta z ochrony. Ma to swój oddźwięk w przepisie art. 5 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z powyższymi ustaleniami świadczącymi o nieabsolutnym charakterze prawa własności należy fakt ten uwzględnić także w kontekście ingerencji władzy państwowej w zakres wykonywanego prawa własności. Chodzi tu w szczególności o dokonywanie wywłaszczenia nieruchomości obywateli, które stają się własnością państwa, tj. Skarbu Państwa bądź odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego. Należy zbadać zasadność przesłanek dopuszczalności ograniczenia prawa własności. Zasadne jest rozważenie czy władcza ingerencja w stosunki własności prywatnej nie jest zbyt daleko idącym zjawiskiem prowadzącym do nadużyć ze stron władzy, czy wręcz przeciwnie- chroni interesy państwowe, a przy tym pośrednio obywateli w imię dobra ogółu. Jaki jest obecny status właścicieli w Rzeczypospolitej Polskiej oraz czy interesy tych podmiotów są dostatecznie chronione w demokratycznym państwie prawnym. Czy istnieje skuteczna ochrona przed wywłaszczeniem? Niniejsza praca jest próbą odpowiedzi na powyżej zadane pytania.

Property-is the basic building block of social market economy with a huge impact on the economic system. Due to the fact that it is a versatile phenomenon is present in every aspect of social life. Its presence can be seen from the beginning of time. The key to forming property and give it due importance, ownership changes were made. In the first place, the most interesting are the transformation of ownership relations in the years 1944-1958. As a result of inter alia Land Reform (1944), the nationalization of forest land and the nationalization of industry (1946) limits the scope of the freedom of property owners and users, thus violating the existing standards and principles. Made the large-scale nationalization of the actual loss caused private property. The next major milestone when it comes to ownership transformation was a process of expropriation, expropriation and seizure of property under management. It was a very complex process, and based on non-uniform procedure. It was connected with the borders of the Polish state and the migration of the population. The pace of change that affected property rights has considerable influence on the perception of it now. At the same time it classifies the concepts that are of the greatest dilemmas of our time. Although the force of the Constitution refers to (almost) property, it is fair to say that the meaning of the term brings up a lot of confusion. On the one hand is the right of the widest powers in comparison to other rights in rem. On the other hand, ownership is not an absolute right (jus infinitum). Otherwise, it would lead to irreversible consequences, not only in law but also in social terms. The right to property must be used in accordance with the socio-economic purpose and the principles of social coexistence. In other words, this holder to exercise an individual right, it should be based on the action (omission) rational-that is incompatible with the exercise of this right other authorized entities. Otherwise, the action or omission of entities authorized shall not be considered for the implementation of their rights, and most importantly, do not use protection. This is echoed in art. 5 of the Civil Code.In accordance with the above findings indicative of the nature of ownership nieabsolutnym this must be taken into account in the context of government intervention performed within the scope of property rights. They are, in particular, to make expropriation of citizens that are owned by the state, ie the Treasury or the relevant local authorities. It is appropriate to examine whether the conditions for the admissibility of restrictions on the right to property. It is reasonable to consider whether the domineering interference in the relations of private property is not too far-reaching phenomenon leading to abuses of power of the parties, or the opposite-protects the interests of the state, and at the same time indirectly citizens in the name of the common good. What is the current status of the owners of the Polish Republic and the interests of these stakeholders are adequately protected in a democratic state ruled by law. Is there an effective protection against expropriation?This work is an attempt to answer the above questions.