"Functions and Spatial Pattern of Leńcze - A Mountain Village Example"

Przedmiotem pracy były Leńcze – wieś w południowej Polsce, w pobliżu sanktuariów w Kalwarii Zebrzydowskiej i Wadowicach, na wzniesieniu Pogórza Wielickiego. U stóp tego wzgórza przepływa Cedron (Skawinka), malowniczą doliną, będącą rezerwatem przyrody Natura 2000. Leńcze powstały w XIII w. na pograniczu Małopolski i Śląska. Po jej właścicielach pozostał dwór z połowy XIX w. Wybudowanie linii kolejowej Kraków – Zakopane w dolinie rzeki w 1884 r. spowodowało rozwój wsi, a jej rolnicza funkcja straciła znaczenie, gdyż coraz więcej mieszkańców podejmowało pracę w przemyśle i usługach, w pobliskich miastach. Po 1990 r. powstało tu prawie 100 prywatnych podmiotów gospodarczych, głównie handlowych i budowlanych. Kontynuowane jest szewstwo – rzemiosło tradycyjne dla tego regionu. Liczba ludności Leńcz obecnie rośnie, dzięki przyrostowi naturalnemu i napływowi z innych miejscowości – w 2012 r. mieszkały tu 1442 osoby. Jest to społeczność stosunkowo młoda, lecz słabo wykształcona. Większość zabudowy wsi zajmuje wierzchowinę wspomnianego wzgórza, reszta jest rozproszona, tworząc przysiółki. Nieduże osiedle zajmuje się w dolinie Cedronu, przy szosie Kraków – Kalwaria Zebrzydowska i linii kolejowej. Głównymi zabytkami są dwór i kościół, zawierający część wyposażenia z poprzedniej, średniowiecznej świątyni. Warunki mieszkaniowe są dobre, wieś ma wodociąg, lecz brak jej sieci kanalizacyjnej. Leńcze posiadają zespół szkół, złożony z przedszkola, szkoły podstawowej i gimnazjum, ośrodek zdrowia, kościół parafialny i kilka sklepów – z usług tych korzystają też mieszkańcy najbliższych wsi. Miejscowość ta wyróżnia się ożywionym życiem kulturalnym. Jednak funkcja turystyczna jest tu słabo rozwinięta, pomimo atrakcyjnego położenia, czystego środowiska naturalnego i dobrej dostępności komunikacyjnej. Leńcze mają dobre połączenia z Krakowem, gorsze z miastem powiatowym Wadowice. Plany rozwoju zakładają właśnie wzmocnienie funkcji turystycznej (w powiązaniu z kalwaryjskim sanktuarium, jednym z najważniejszych w Polsce Południowej). Może to być też agroturystyka, która przyczyniłaby się do rozwoju rolnictwa, obecnie zmarginalizowanego. Niezbędne są też inwestycje na rzecz poprawy stanu środowiska (kanalizacja, segregacja odpadów) i modernizacja dróg w centrum wsi. Autor, będący też mieszkańcem Leńcz – plany te ocenia pozytywnie

The author has dealt with Leńcze, the village situasted in Southern Poland, close to Kalwaria Zebrzydowska and Wadowice sanctuaries, on a hill of the Wielickie Pogórze (the Polish Outer Carpatians). At the foot of this hill there is a picturesque Cedron (Skawinka) river valley, a Natura 2000 reserve. The village was founded in the 13 th cent., in a border zone between regions of Małopolska and Silesia. Itsowers have built in the mid - 19 th cent. an interesting mansion. A railway line in the walley, from Cracow to Zakopane, opend in 1884, become, a development factor for Leńcz. Farmers were transformed into workers, commuting to cities nearby, to work in industry, constructions and tertiary sector. Agriculture no mattered much for then. Since 1990 nearly a hundred of private economic entities were established at Leńcze, moszly the comercial and construction ones. Shoemaking, a traditional craft of the region, is continued, too. A population number is growing at Leńcze, due to a natural inscrease and an imigration. This population (1442 people in 2012) is reather young, but its education level is rather low. Most of buldings ale situated an the hill, a rest is dispersed alee over the village area, forming hamlets. One of tham lies in the Cedron walley, by the Cracow - Kalwaria Zebrzydowska road and the railway station. The most interesting objects are: the mansion and church containing some elemnts from the former mediaval church. Housing conditions are good, houses ale server by water supply system, but that of sewage lacks. At Leńcze thare are: a school complex (a preschool, a primary school and the lower secondary one), a medical centre, the parish church and serelal shops - all those serve also populations of the villages nearby. A curtural life is animated. But the tourist functions of the villages nearby. A cultural life is animated. But the tourist function is underdeveloped, in spite of attractive site, unpolluted natural environment and a good accessibility. Comunication with the City od Cracow is good, that with Wadowice (a poviat centre)- worse. Development plans for leńcze stress a strenghtening of the tourism, in co-operation with the Kalwaria Zebrzydowska Sanctuary, one the most popular in this part of Poland. Another chance is the agroturism, also for agriculture, nowadays the secondary function. Needed are investments for the natural environment improvement - the sawage system, waste segregation, and also the modernization of roads in the village centre. The author, an inhabitant of Leńcze, estimates these plans positively.