Quoad usum division against the background of other co-owners' rights

Celem pracy jest scharakteryzowanie szczególnego uprawnienia współwłaścicieli – uprawnienia do dokonania podziału quoad usum rzeczy wspólnej oraz próba rozstrzygnięcia pewnych kontrowersyjnych kwestii z podziałem tym związanych. Jest to podział, który nie znosi współwłasności w sposób definitywny, a jedynie określa zakres wyłącznych uprawnień współwłaścicieli do korzystania z wydzielonych części rzeczy. Rozdział pierwszy dotyczy współwłasności w ogóle: autorka przedstawia w nim różne koncepcje współwłasności, jej rodzaje oraz źródła powstania. Kolejny rozdział dotyczy ustawowego katalogu uprawnień wynikających ze współwłasności. Są to takie uprawnienia jak: prawo do posiadania i korzystania z rzeczy wspólnej, prawo do rozporządzania udziałem, prawo do zarządu rzeczą wspólną, prawo do pobierania pożytków z rzeczy wspólnej, prawo do podejmowania czynności zachowawczych oraz prawo do żądania zniesienia współwłasności. Autorka omawia kontrowersje związane z tą regulacją w świetle poglądów doktryny i orzecznictwa Sądu Najwyższego. W ostatnim rozdziale opisano podział quoad usum. Jest to instytucja powszechnie stosowana, ale nie uregulowana w ustawie. W związku z tym zachodzi potrzeba rozstrzygnięcia kwestii podstawy tego uprawnienia, jak i podstawy materialnej orzekania o tym podziale przez sądy. Autorka porusza także kwestię reżimu prawnego umowy o podział do korzystania i przedstawia argumentację za obligacyjnym charakterem takiej umowy. Opisuje także kwestię skuteczności podziału wobec zmian podmiotowych we współwłasności i ukazuje wpływ, jaki podział ten wywiera na omówione w rozdziale II uprawnienia współwłaścicieli. Wreszcie, przedstawia narzędzia ochrony prawa wynikającego z quoad usum i sposoby ustania tego podziału. Na zakończenie wysuwa postulat de lege ferenda zawarcia regulacji podziału quoad usum w kodeksie cywilnym w celu jednoznacznego rozstrzygnięcia ukazanych w pracy kontrowersji.

The aim of the thesis is to characterize a particular right of co-owners: the right to divide their property according to quoad usum divison, and an attempt to conclude in certain controversial issues connected with this institution. Quoad usum division is not a final division of a property, it is a type of a contract that defines the right of co-owners to use and possess specific physical parts of the thing. The first chapter relates to co-ownership in general: the author presents different conceptions of co-ownership, its types and sources of its origin. The following chapter concerns co-owners’ rights regulated in the polish civil code. These are: right to possess and use the common thing, right to dispose of one’s own share, right of management over the common thing, right of usufruct, right to undertake defensive actions and right to demand termination of co-ownership. The author depicts controversies connected with this regulation, relating to differing views of doctrine and jurisdiction of the Highest Court. The last chapter describes the quoad usum division itself. This institution is widely used, however, it is not regulated in any act of law. Hence, there is a need to decide over the question of the ground of this right, as well as the question of the material ground of court’s ruling about this type of division. The author touches the issue of legal regime of a contract establishing quoad usum division, presenting arguments for its obligational character. The question of the division’s efficacy according to subjective changes in co-ownership is also described. Influences, that the quoad usum division has over the other co-owners’ rights are presented. Finally, the author outlines the means of protection of the right from the quoad usum division and describes the ways in which the division can be terminated. As a conclusion, the author states, that the considered institution should be regulated in the civil code in order to clarify the above mentioned controversies.