Happines in Russian linguistic world view

Pierwsza część niniejszej pracy dotyczy pojęcia językowego obrazu świata. Jego definicję w XIX w. stworzył W. Humboldt, który pojmował język nie tylko jako sposób komunikacji między ludźmi, ale również jako środek umożliwiający poznanie świata. W języku odzwierciedlają się przeżycia jego użytkowników, którzy poprzez posługiwanie się językiem, nieustannie sprawdzają do niego nowe informacje i utrwalają stare. Różnice między językami przekładają się na różnice w zawartym przez nie obrazie świata. Język przechowuje również informacje o historii jego użytkowników, to zbiór ich wspólnych doświadczeń i ocen, które przenikają do świadomości użytkowników danego języka wraz z nauką języka ojczystego. Zarówno Humboldt, jaki i kontynuatorzy koncepcji o obrazie świata odzwierciedlonym w języku, podkreślają swoista syntezę, jaka dokonuje się podczas tworzenia takiego obrazu – syntezę świata zewnętrznego (obserwacji ludzi) i wewnętrznego (ich myśli). Językowy obraz świata można nazwać pewną stałą strukturę obecną w świadomości użytkowników języka i przez nich kreowaną oraz zbiór wyobrażeń i ocen danego narodu na temat rzeczywistości pozajęzykowej.Zagadnieniem językowego obrazu świata zajmuje się współczesne językoznawstwo rosyjski i polskie. Moskiewscy lingwiści podkreślają odrębność istnienia języka od kultury oraz odrębność znaczeń językowych i niejęzykowych słów – znaczenie niejęzykowe (kulturowe) to znaczenie, które wchodzi do języka na podstawie przeżyć danego narodu i jest jakby „dodane” do semantyki słów. Polscy lingwiści ze wszystkich poziomów języka zwracają szczególną uwagę na leksykę. Słowa nie tylko nazywają, ale również niosą znaczenie i stanowią najobszerniejsze źródło wiedzy o świecie. W odtworzeniu językowego obrazu świata pomaga kategoryzacja, czyli łączenie w poszczególnie grupy (kategorie) konkretnych zjawisk czy obiektów, które ułatwiają „porządkowanie” rzeczywistości pozajęzykowej oraz odzwierciedla sposób myślenia ludzi.Drugi rozdział dotyczy analizy leksemów радость i радостный na podstawie materiału dostarczonego przez słowniki współczesnego języka rosyjskiego. Analiza dotyczy etymologii i aspektów gramatycznych, struktury semantycznej, gniazda słowotwórczego, łączliwość, frazeologizmów oraz innych środków językowych, które wyrażają radość, takich jak wyrażenia synonimiczne czy interjekcje.Zamieszczony wyżej materiał leksykograficzny pozwolił wyodrębnić znaczenia leksemu радость i радостный, a także sprecyzować cechy uczucia radości, takie jak: natężenie, długość trwania, moment początkowy i końcowy, podmiot, przyczynę i objawy uczucia, jego oddziaływanie na innych ludzi lub czynności, występowanie z innymi uczuciami oraz ukształtować odrębne profile odczuwania radości.

This thesis represents the knowledge on the subject of the word ‘happiness’ in Russian language and is based on the material from dictionaries and national corpus of Russian language. Its purpose is to show the semantic diversity of the lexemes радость i радостный.The first part relates to the concept of linguistic picture of the world, that was created in the XIX century by W. Humboldt. Both he and his followers thought, that the language included the information about the nation and thanks to that information it was possible to reconstruct the picture of the world concluded in language. The lexis includes the most comprehensive knowledge about the world – words not only contain the name, but also add a particular meaning, which very often arises from common experiences of particular nation. It’s because the language reflects mythology, religion, judgments and views.The second part is an analysis of the lexemes радость i радостный based on materials from the Russian dictionaries. The analysis includes a grammar, etymology, meanings, gniazdo słowotwórcze, collocation, idioms and other devices, that the happiness can be expressed through.The dissertation does not exhaust a subject and encourages to a further analysis of the lexemes in terms of their antonyms and to collate the word радость in different languages.