Problems in translating comic books (Based on comic books written in Bosnia and Herzegovina after 1991)

Praca przedstawia charakterystykę komiksów powstałych w Bośni i Hercegowinie po 1991 roku oraz specyfikę tłumaczenia tego rodzaju tekstów.Pierwszy rozdział stanowi próbę ujęcia istoty komiksu jako tekstu nierozerwalnie połączonego z obrazem. By zrozumieć specyfikę bośniackich komiksów, przedstawiona została krótka historia wydarzeń na terenie Bośni i Hercegowiny po rozpadzie Jugosławii. Opisana została także sytuacja autorów komiksów podczas okupacji kraju, oraz utrudniony rozwój gatunku w tym okresie. W dalszej części rozdziału przedstawiona jest piramida Scotta Mc Clouda, która posłuży do analizy wizualnej rysunków w dalszej części pracy.W drugim rozdziale dokonałam klasyfikacji komiksów bośniackich na cztery grupy uwzględniając poruszaną w nich tematykę. Pierwszą grupę reprezentują propagandowe opowieści rysunkowe przedstawiające bohaterów walczących o wyzwolenie narodu. Poruszony został także temat funkcji zastosowania języka propagandy w komiksie. Komiksy zaklasyfikowane do drugiej grupy powstały w wyniku osobistych przeżyć rysowników. Budowa graficzna opowieści przedstawionych w tej grupie praz sposób kreowania fabuły mają charakter zdecydowanie bardziej abstrakcyjny. Trzecią grupę reprezentują się komiksy polityczne, poruszany jest także temat trudności z jakimi spotyka się tłumacz przekładający tego rodzaju opowieści obrazkowe. Ostatnią, czwartą, grupę reprezentują, całkowicie różniący się od siebie, współcześni bośniaccy superbohaterowie- Amnezija i Fazonator.Trzeci rozdział jest poświęcony analizie językowej wybranych tekstów oraz przedstawienia problematyki związanej z tłumaczeniem komiksów. Próba przekładu komiksów jest tłumaczeniem intersemiotycznym, gdzie dokonuje się przekładu komunikatów słowno- wizualnych, wymagających transferu elementów środków językowych oraz kodu niejęzykowego. Dokonując przekładu komiksów politycznych tłumacz najczęściej musi poradzić sobie z problemem transferu kulturowego, dodatkowo poruszony zostaje problem mitu nieprzekładalności i ekwiwalencji. Egzotyzacja oraz domestykacja zostają przedstawione jako jedne z wielu strategii tłumaczeniowych. Ostatnim problemem poruszanym w tej pracy jest specyfika przekładalności humoru.Słowa klucze: komiks- transfer kulturowy- tłumaczenie intersemiotyczne- mit przekładalności- kod językowy.

This paper presents the characteristics of the comics created in Bosnia and Herzegovina since 1991 and the specificity of comics translation of texts.The first chapter is an attempt to approach comics as form of text inextricably linked to the image. To understand the specificity of Bosnian comics, I presented a brief history of the war in Bosnia and Herzegovina after the collapse of Yugoslavia. I described how hard was the situation for Bosnian authors during the occupation and what impact it put on development of this art. The next section presents the Scott Mc Clouds pyramid, which will be used to analyze visual drawings later in the work.In the second chapter I made ​​a classification of the comics into four groups depending on the topic raised in in works. The first group represents propaganda cartoons depicting the stories of heroes who fought for the liberation of the nation. Here was also touched the functions of language use in propaganda comics.Comics classified in the second group are represented by cartoonists whose personal experience and trauma made the biggest impact on their work. Construction of graphic stories presented in this group and the way how they create the story are much more abstract. The third group represents the political cartoons and problems that translator has to face during translation this kind of picture stories. The last, fourth group, is represented by completely different nowadays superheroes in Bosnian and Herzegovina - Amnezija and Fazonator.The third chapter is focused on the analysis of selected texts and present issues related to the translation of the comics. Attempting comics translation is the intersemiotic translation, where translation is done by word and visual messages. When translating political comics translator often has to deal with the problem of cultural transfer, also raised the problem of the myth of text that cannot be translated and equivalence. Egzotization and domestication are presented as one of many strategies of translation. The last problem discussed in this paper is the nature of translatability of humor.Key words: comics – cultural transfer – intersemiotic translation –translatability myth-language code