Thymos, aidos and philotimia or the most important sources of human suffering according to Euripides

Streszczenie.Praca zatytułowana "Thymos, aidos i philotimia, czyli o najistotniejszych źródłach ludzkiego cierpienia u Eurypidesa" składa się z trzech rozdziałów, wstępu i zakończenia, tabeli zawierającej daty napisania i pierwszych wystawień dramatów Eurypidesa, bibliografii składającej się z dokumentów źródłowych oraz monografii. Głównym celem tej pracy jest znalezienie najważniejszego źródła ludzkiego cierpienia na podstawie wybranych dramatów Eurypidesa. W niniejszej pracy wnikliwie omówione zostały trzy sztuki wielkiego greckiego poety: Medea, Hippolytos uwieńczony i Ifigenia w Aulidzie. Wybrane sztuki pochodzą z początkowego i schyłkowego okresu działalności artystycznej dramaturga oraz charakteryzują się niezwykle wyrazistym podejście do tematu cierpienia. Zabieg ten pozwolił spiąć talent poety w porządku chronologicznym i prześledzić rozwój techniki dramatycznej a także budowy etosu postaci scenicznych w teatrze Dionizosa. Wątki poruszone w niniejszej pracy mają na celu ustalenie przyczyny patos w warstwie ideologiczno- znaczeniowej wybranych dramatów na podstawie kompilacji cech dystynktywnych poszczególnych bohaterów scenicznych, a także poprzez zestawienie ze sobą dominujących tendencji interpretacyjnych. W kolejnych rozdziałach poddano szczegółowej analizie stany emocjonalne tj.: namiętność, szaleństwo, pragnienie władzy, w charakterze egzemplifikacji przyczyny cierpienia w zestawieniu z nakreślonym przez poetę charakterem i postawą życiową postaci scenicznych omawianych dramatów. Rozdział pierwszy, w założeniu ogólnym, dotyczy czynników warunkujących postępowanie Medei (thymos, kleos, time) i ich oddziaływania na otoczenie protagonistki. Na gruncie tej tematyki, w rozdziale drugim poruszony został temat aidos, jako negatywnego uczucia będącego czynnikiem sprawczym nieszczęścia bohaterów dramatu Hippolytos uwieńczony. W rozdziale ostatnim przeanalizowano żądzę władzy (philotimia) poszczególnych bohaterów Ifigenii w Aulidzie, niszczącej zarówno jednostki, jak i całe społeczności oraz recepcją philotimii w innych dramatach ostatniego z trzech wielkich tragików greckich. Podsumowując, na podstawie przeprowadzonych badań, nasuwa się wniosek, iż Eurypides, analizując rzeczywistość na poziomie egzemplifikacyjnym, za pomocą wyrafinowanej budowy ethos bohatera scenicznego, ukazał w swoich dramatach, nadrzędną rolę charakteru będącego składową natury ludzkiej- physis. W świetle powyższych rozważań na temat warstwy ideowo- znaczeniowej dramatów Eurypidesa, thymos- namiętność, aidos- strach przed złą opinią oraz żądza władzy- philotimia, jako czynniki natury ludzkiej stanowią bezpośrednią przyczynę cierpienia człowieka. Na koniec należy stwierdzić, iż teza Heraklita z Efezu: „Charakter losem człowieka” znajduje odbicie w dramatach Eurypidesa zarówno w ujęciu jednostkowym, jak i szerzej, ogólnoludzkim- charakteru człowieka, jako istoty żyjącej, która z racji tego, że jest człowiekiem ulega namiętności, szaleństwu oraz dąży do wojen.

The dissertation entitled “Thymos, aidos and philotimia or the most important sources of human suffering according to Euripides” consists of three chapters, an introduction and conclusion, table of creation dates and the first performances, bibliography of source documents and monographs. The main purpose of this dissertation is to find the most important source of human suffering based on selected tragedies of Euripides.In this work three plays of the great Greek poet were thoroughly discussed: Medea, Hippolytos who wears a crown (Hippolytos Stephanophoros) and Iphigenia at Aulis. Those selected plays are characterized by the most expressive approach to the subject of suffering and come from the initial and final periods poet’s artistic activity. This procedure allowed to fasten the poet's talent in chronological order and trace the development of dramatic technique, as well as the ethos construction of protagonists in the Dionysus theatre. The topics discussed to determine the cause of pathos in the ideological and semantic layer of the selected plays are based on the compilation of distinctive features of individual characters, and by the juxtaposition of the predominant interpretation trends. The following chapters provide an in- depth analysis of emotional states, such as: passion, madness, desire for power as an exemplification causes of suffering, together with character and life attitude of protagonist’s nature. The first chapter, in the general assumption, examines the determinants of Medea’s behavior (thymos, kleos, time) and their impact on the environment of the scenic character. The second chapter discusses aidos as negative feeling which causes unhappiness of the characters in the tragedy Hippolytos who wears a crown. The last chapter is about the lust for power (philotimia) of individual characters at Iphigenia at Aulis, destroying both individuals and entire communities. In conclusion, Euripides, analyzing reality and using sophisticated construction of protagonists ethos, showed in his plays the role of the character as a basic component of human nature- physis. In the light of the research, the thymos-passion, aidos- fear of human opinion and the lust for power - philotimia, as human nature components are the most important causes of human suffering. Finally, it should be noted that the thesis of Heraclitus of Ephesus: “Character determines destiny” is reflected in the dramas of Euripides, in terms of both, individual and general- human nature as a living creature, that is subject to passion, madness and strives for war.