Language and the Holocaust. Postmemory in recent Polish literature: Marek Bieńczyk's „Tworki”, Andrzej Bart's „Fabryka muchołapek” and Piotr Paziński's „Pensjonat”

Praca poświęcona jest analizie wątków postpamięciowych w polskiej literaturze najnowszej na przykładzie trzech powieści opublikowanych na przestrzeni ostatnich trzynastu lat: "Tworek" Marka Bieńczyka (1999), "Fabryki muchołapek" Andrzeja Barta (2008) oraz "Pensjonatu" Piotra Pazińskiego (2009). Wymienione powieści podejmują próbę mówienia o Zagładzie dziś, z perspektywy współczesnej, poszukując nowego słownika i nowych środków wyrazu dla oddania tego, co według niektórych nie poddaje się reprezentacji. Każda z tych powieści podejmuje próbę wyrażenia „obecności nieobecności”, jednak bez intencji uleczenia traumy, czy zabliźnienia rany. Wydaje się, że te trzy próby zmierzenia się z tematyką Holokaustu, datujące się na koniec XX i początek XXI wieku, stanowią znak przemiany, jaka zachodzi w dyskursie o Zagładzie wraz z odchodzeniem ostatnich świadków i ocalonych.

The paper analyses recent forms of artistic representations of the Holocaust in Polish literature: Marek Bieńczyk’s “Tworki (1999), Andrzej Bart’s “Fabryka muchołapek” (2008) and Piotr Paziński’s “Pensjonat. It aims to examine the way writers of the second and third generation confront the challenge of representing Shoah. The distance of these writers, born after the Second World War, from the traumatic event they are trying to represent, situates them in ‘postmemory’ (Marianne Hirsch). Postmemory is a very particular form of memory based on generational distance from the event and, at the same time, a deep emotional connection to it. Each of these novels attempts to express the "presence of absence", with no intention of healing the wound or neutralizing the trauma of Holocaust. On one hand, these novels by Bieńczyk, Bart and Paziński highlight the continuing literary interest in the Holocaust, but on the other hand they can be also seen as a sign of change that the Holocaust memory discourse in Poland has undergone recently.