The Protoevangelium of James and the Koran. The gospel of Mary’s childhood as an example of the impact of Jewish Christians on Islam.

Praca przedstawia wspólny wątek dla chrześcijańskich apokryfów i Koranu, który nie występuje w Nowym Testamencie. Dotyczy on życia Maryi, matki Jezusa, w szczególności okresu przed zwiastowaniem i Jego narodzinami. Aby w pełni zrozumieć specyfikę Protoewangelii Jakuba, niezbędne jest poznanie środowiska, z jakiego wyrasta. Dlatego w pierwszym rozdziale opisuję historię gminy jerozolimskiej, gdzie owy nurt powstał. Przedstawiona zostaje postać apostoła Jakuba, autorytetu i przełożonego gminy judeochrześcijańskiej. Ważnym elementem, który dotyczy zarówno Jakuba, „brata Pańskiego”, jak i judeochrześcijaństwa jest sobór jerozolimski i spór o obrzezanie. To wydarzenie dowodzi jak silni byli judeochrześcijanie w początkowym okresie tworzenia się chrześcijaństwa. Po wydarzeniach z roku 70 gmina ulega rozproszeniu. Istotne jest przetrwanie jej myśli teologicznej na Bliskim Wschodzie w różnych odłamach i sektach, m.in u ebionitów. Zgromadzenie to jest równie istotne, ponieważ uznaje Jezusa za proroka, negując jednocześnie jego boskość, podobnie jak tradycja muzułmańska.Punktami wspólnymi dla judeochrześcijaństwa i Protoewangelii Jakuba są podobieństwa doktrynalne oraz szacowany czas powstania utworu. W pracy poddane analizie zostały fragmenty apokryfu, który w dalszej części posłużą do porównania z wybranymi cytatami z Koranu.Trzeci rozdział poświęcony został historii Arabii. Przedstawia wierzenia przedislamskie oraz przebieg chrystianizacja na tych terenach. Jest to podstawa poznania i zrozumienia środowiska, w których nie tylko urodził się Mahomet, ale także funkcjonowały rozproszone gminy chrześcijańskie, wśród których mogli znajdować się judeochrześcijanie. Ostatni rozdział ukazuje fragment biografii Mahometa ze szczególnym uwzględnieniem związków Proroka i jego rodziny z otoczeniem chrześcijańskim. Przedstawione są również elementy teologii islamskiej dotyczącej Jezusa i Jego matki, Maryi. Końcowym elementem pracy jest analiza trzech wybranych fragmentów Protoewangelii Jakuba(IV,1, VIII 1 i VIII 3 – IX 2 ) i Koranu (S.3,35-36, S. 3.37 i S. 3, 44), podsumowująca rozważania nad związkiem judeochrześcijaństwa, Protoewangelii Jakuba i Koranu.

The thesis describes a common thread for the Christian Apocrypha and the Koran, which is not presented in the New Testament. It concerns the life of Mary, the mother of Jesus, in particular the period before the Annunciation and His birth.It is essential to gain more knowledge about a cradle of the Gospel of James in order to understand its specific character. Therefore, in the first chapter I present the history of the municipality of Jerusalem. There is also a description of the Apostle James, who is considered as the superior of the Judeo-Christian community. An important element that affects both - James, "brother of the Lord", and the Jewish Christians is the Council of Jerusalem and the dispute over circumcision. That event proves how strong Jewish Christians were in the early period of the formation of Christianity. The community disintegrates after the events of the year 70 but its theological thought survives in a variety of sects and cults of the Middle East, including Ebionites, who recognize Jesus as a prophet but deny his divinity just as the Muslim tradition.The Protoevangelium of James and the Jewish Christianity are convergent as far as some doctrinal aspects and the estimated time of birth are concerned. In the thesis I analyse some important fragments of the Apocrypha, which are compared with selected quotations from the Koran.The third chapter describes the history of Arabia. I present the pre-Islamic beliefs and the process of christianization of the region. It helps to become acquainted with the place where not only Muhammad was born, but also where existed dispersed Christian communities, among which could be Jewish Christians.The final chapter describes the biography of Muhammad with an emphasis on relationships between the Prophet, his family and Christians. Moreover, I present elements of Islamic theology bound up with Jesus and His mother, Mary. The final part of my thesis is the analysis of the three selected fragments of Gospel of James (IV, 1, August 1 and August 3 - September 2) and the Koran (S.3 ,35-36, S 3.37 and S 3, 44), which summarizes my comprehensive studies on connections between the Jewish Christians, The Gospel of James and the Koran.