Language of Polish science fiction novel illustrated with an example of "Perfekcyjna niedoskonałość" by Jacek Dukaj

Współcześnie fantastyka naukowa jest zjawiskiem kulturowym, które kształtuje sposób odbierania świata i komunikowania się uczestników kultury popularnej, stanowi inspirację dla myśli humanistycznej a także wyznacza kierunki rozwoju cywilizacyjnego. Jest fenomenem, który od początku swojego istnienia opiera się tradycyjnym sposobom definiowania. Polska myśl genologiczna obecnie przechodzi zmiany, próbując wypracować odpowiednie metody opisu nowych zjawisk, nie tylko literackich. Pojawiające się koncepcje nie obejmują jednak posiadającej własną specyfikę kultury popularnej wraz z takimi nurtami jak fantastyka naukowa, która staje się najskuteczniejszym sposobem opisu współczesności.W oparciu o dotychczasowe koncepcje literaturoznawcze zakładam, że specyfika powieści fantastycznonaukowej polega na sprzężeniu ze sobą dwóch elementów: fantastyczności i naukowości. Pierwszy polega na wywoływaniu poczucia niepełnej poznawalności, odmienności świata przedstawionego poprzez wprowadzanie zjawisk i przedmiotów nieistniejących, wykraczających poza doświadczenie czytelnika. Drugi element ma cel przeciwny: uprawdopodobnienie, uwiarygodnianie, ujmowanie fantastyczności w kategoriach znanego poprzez odwoływanie do wiedzy, kompetencji czytelnika, stosowanie metafor, a także posługiwanie się terminologią, metodami i koncepcjami dziedzinspecjalistycznych. Fantastyka naukowa pierwotnie pojawiła się na gruncie literatury, a jako twór literacki jest wyrażana przez język. To właśnie język stanowi wyznacznik powieści fantastycznonaukowej, a na jego poziomie, jako podstawowym, odbija się relacja pomiędzy fantastycznością i naukowością.Przedmiotem badania jest język powieści „Perfekcyjna niedoskonałość” Jacka Dukaja. Jest to utwór, w którym wymiar językowy jest szczególnie rozwinięty i istotny dla kreacji świata przedstawionego. Metoda badania opiera się na koncepcjach językoznawstwa kognitywnego, głównie gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera i relacji schemat-konkretyzacja oraz idei amalgamatów konceptualnych, uzupełnianych przez ustalenia językoznawstwa strukturalnego.Czytelnik podczas lektury ma do czynienia tylko z konkretyzacjami, nie podejmuje się rekonstrukcji bardziej ogólnych jednostek symbolicznych. Badania języka polegające na wyabstrahowaniu schematów konstrukcyjnych z poszczególnych konkretyzacji dają jednak możliwość uchwycenia na jakich podstawowych mechanizmach poznawczych opiera się specyfika tak złożonych wytworów jak powieść fantastycznonaukowa. Schematy te opisują sposób tworzenia nowych nazw poprzez nietypowe łączenie jednostek znanych, a także specyficzny dla „Perfekcyjnej niedoskonałości” sposób, w jaki działają wprowadzone do systemu językowego obce elementy takie jak rodzaj postpłciowy.Innowacje językowe pełnią funkcję światotwórczą, a więc konstytutywną dla fantastyki naukowej. Wnioski wysnute na ich podstawie odnieść można także do jednostek znaczeniowych wyższego rzędu, nie tylko fabuły, budowy i zasad działania świata przedstawionego w literaturze, ale także do przejawów fantastyki naukowej w innych mediach.

Nowadays science fiction is a cultural phenomenon that shapes perception of the world and the way popular culture participants communicate, is an inspiration to humanistic thought and sets the directions of civilizational development. It is a phenomenon, which since its inception is opposed to the traditional ways of defining. Polish genealogical thought is currently undergoing changes, trying to develop methods appropriate for the description of new phenomena, not just literary. Emerging concepts however do not cover popular culture with its own specificity along with such trends like science fiction, which is becoming the most effective way of describing the present.On the basis of literary concepts, I assume that the specificity of since fiction is to join together the two elements of fantasy and science. The first is based on eliciting a sense of an incomplete knowability, dissimilarity of the world presented by the introduction of nonexistent phenomena and objects, transcending the experience of the reader. The second element has the opposite purpose: plausible explanation, authentication, recognition of fantasy in terms of well-known by referring to knowledge, reader's competence, the use of metaphors, as well as the use of terminology, methods and concepts of specialized fields. Science fiction originally appeared in the field of literature, and as a literary composition is expressed through language. It is the language that is the determinant of science fiction novel, and at its level, as a basic, the relation between fantasy and science reflects.The subject of the study is the language of the novel entitled 'Perfect Imperfection' by Jacek Dukaj. This is a work where language dimension is especially developed and important for the creation of the world presented. The test method is based on the concepts of cognitive linguistics, especially Ronald Langacker cognitive grammar and schema instantiation relation, as well as conceptual blending theory, supplemented by the findings of structural linguistics.While reading the reader has to deal only with instantiations and does not undertake the reconstruction of more general symbolic units. The studies of language involving elimination of constructional schemas from particular instantiations, however, give the opportunity to capture the basic mechanisms of cognition on which the specificity of such complex products as sience fiction novel is based. These patterns describe the way to create new names by the unusual combination of known units, and also specific for the 'Perfect Imperfection' way in which foreign elements such as post sex gender work if they are put into language. Linguistic innovations has the world creating function, and therefore essential for science fiction. Conclusions reached from them can also refer to the semantic units of a higher order, not just the plot, structure and principles of operation of the world presented in literature, but also to manifestations of science fiction in other media.