Desire and Its Discontents. Innovative Prose of Interwar Period and the Other Modernity

Praca jest próbą analizy wybranych tekstów innowacyjnej prozy dwudziestolecia międzywojennego w kontekście innej nowoczesności. Koncept ten jest próbą opisu kondycji jednostki skupiającym się na uwzględnieniu nowoczesnych antynomii towarzyszących codziennemu doświadczaniu zmieniającego się świata. Skupia się on na ukazaniu lęków, obaw i niedogodności oraz prób ich przekroczenia. Nadrzędną kategorią użytą do opisu tych zmagań jest pragnienie rozumiane jako kategoria egzystencjalna – głównie w kontekście psychoanalizy lacanowskiej.Teoria ta została jednak poszerzona o wątki pochodzące z myśli Girarda (pragnienie trójkątne), Freuda (sublimacja popędu, kulturowa hipoteza represji), Foucaulta (kontekst instytucjonalny), Segal i Žižka (fantazja), różnicę seksualną (Lacan, Butler) oraz rozważania Bataille`a nad erotyzmem i transgresją. Szczegółowej analizie zostały poddane powieści następujących autorów: Stanisława Ignacego Witkiewicza „622 upadki Bunga”, Ewy Szelburg-Zarembiny „Ta, której niebyło”, Tadeusza Peipera „Ma lat 22”, Jana Brzękowskiego „24 kochanków Perdity Loost”, Brunona Jasieńskiego „Nogi Izoldy Morgan” i Aleksandra Wata „Hermafrodyta”. Wśród najważniejszych wątków opisujących nowoczesną kondycję jednostki rozważanych w pracy należy wymienić: problem artysty i dzieła sztuki, zanik uczuć metafizycznych, utowarowienie stosunków seksualnych, zanik miłości romantycznej, perwersje erotyczne, patologizacja relacji społecznych, wyobcowanie jednostki, ucieczka jednostki w prywatna mitologię, rozluźnienie norm, opresyjny aspekt instytucjonalnej władzy, lęk przed dehumanizacją wywołany zjawiskiem industrializacji. Wizja nowoczesnego podmiotu, jaka wyłania się z powyższych analiz jest dość pesymistyczna. Jest on kruchy, wewnętrznie rozdarty, uwikłany w destrukcyjne miraże podpowiadane przez pragnienie, którego nie sposób zrealizować. Skazany jest on więc na będące źródłem cierpienia niezaspokojenie, bądź na wyrzeczenie się pragnieniem na rzecz społecznie użytecznej i akceptowalnej działalności.

Following work is an attempt to analysis of certain novels from innovative prose of interwar period in the context of the Other Modernity. This concept is an attempt to describe human condition in the world of modernization concerning on modern antinomies of the everyday experience and it focuses on showing modern anxieties, discontents and ones objections to this worries. Main category used to describe this struggles is desire understood as an existential category – especially in the context of the lacanian psychoanalysis. This theory has been extended by the ideas formulated by Girard (triangular desire), Frued (sublimation of libido, hypothesis of cultural repression), Foucault (institutional context), Segal and Žižek (fantasy), sexual difference (Lacan, Butler) and Batailles deliberations over eroticism an transgression. A detailed analysis had been made on the following novels: “622 upadki Bunga” by Stanisław Ignacy Witkiewicz, “Ta, której niebyło” by Ewa Szelburg-Zarembina, “Ma lat 22” by Tadeusz Peiper, “24 kochanków Perdity Loost” by Jan Brzękowski, “Nogi Izoldy Morgan” by Bruno Jasieński and “Hermafrodyta” by Aleksander Wat.Through the main subjects that emerged during the analysis of modern condition in above-mentioned texts one can name: problem of an artist and a work of art, disappearance of metaphysical feelings, commodification of sexual relationships, disappearance of romantic love, erotic perversions, pathologization of social relationships, alienation of individual, escapism of individual into the private mythology, loosening of the principles, oppressive aspects of the institutional power and the fear of dehumanization as an effect of industrialization. Vision of modern subject that emerges from those analysis is rather pessimistic. Subjects seems to be fragile, internally thorn, involved in destructive mirages dictated by the desire, that cannot be fulfilled. Individual is to be condemned to the permanent dissatisfaction being source of discontents or need to sacrifice its desire for the socially useful and accepted activities.