Rola dekodowania treści implicytnych podczas interpretacji kawałów.

The role of decoding implicit meaning during the interpretation of jokes.

Celem niniejszej pracy jest zbadanie roli dekodowania treści implicytnych podczas interpretacji kawałów. W pierwszej części przedstawione zostały zagadnienia teoretyczne związane z implicytnością. Na początku, zaprezentowane zostały definicje implicytności z punktu widzenia semantyki i pragmatyki, a także podział treści niejawnych na presupozycje i implikatury (treści dedukowane kontekstowo) oraz ich charakterystyka. Następnie, główną uwagę skupiono na kompetencjach interpretacyjnych umożliwiających odczyt treści implicytnych, a wreszcie na kawałach jako szczególnym typie dyskursu. W części analitycznej, prześledzono proces interpretacyjny trzydziestu sześciu kawałów podzielonych ze względu na dominującą kompetencję interpretacyjną. Z analizy tej wynika, że bardzo rzadko zdarza się, by kawały były zrozumiałe już na poziomie eksplicytnym. Czy to przez niespodziewany koniec, którego trzeba się domyślić, czy przez rozwiązanie, które anuluje wcześniejsze implikatury, kawały zaskakują i bawią czytelnika. Zazwyczaj, interpretując teksty odwołujemy się do kilku kompetencji jednocześnie; w przypadku kawałów, decydującą rolę odgrywa najczęściej kompetencja encyklopedyczna i kulturowe treści implicytne odczytywane za jej pomocą.

The aim of this thesis is to study the role of decoding implicit meaning during the interpretation of jokes. The study begins with a theoretical approach of the phenomena connected with implicity. First of all, different definitions of this notion (from the point of view of semantics and pragmatics) as well as the division between two main, specific types of implicit meaning, presuppositions and innuendoes, are presented. Then, the attention is focused on interpretive competences used to decode implicit meaning and finally on a joke as a discourse type. The last part examines the process of interpretation of thirty six jokes divided into four categories according to dominant interpretive competence. What emerges from this analysis is that it would be rare to understand jokes if we read only explicite meaning. Jokes surprise and amuse lectors either by an unexpected ending which is implied or by a denouement which annuls previous implications. Usually, we use more than one interpretive competence at the same time but what is decisive during the interpretation of jokes is the encyclopedic competence and cultural innuendoes which it helps to capture.

Le présent travail est consacré à l’étude du rôle du décodage des contenus implicites dans l’interprétation des blagues. Il commence par une approche théorique des phénomènes liés à l’implicite. D’abord, nous avons vu différentes définitions de ce terme, avant tout du point de vue de la sémantique et pragmatique, ainsi que la division en deux types principaux de contenus implicites : présupposés et sous-entendus, les deux possédant des propriétés spécifiques. Ensuite, nous nous sommes penchés sur les compétences interprétatives responsables du décodage de l’implicite et, finalement, sur la blague en tant que type de discours spécifique. Dans un deuxième temps, nous avons étudié le processus interprétatif de treinte six blagues divisées en quatre catégories, selon la compétence dominante. Il ressort de notre analyse qu’il serait rare qu’une blague puisse être comprise si elle était lue uniquement au niveau explicite. Soit par une fin inattendue qui est sous-entendue, soit par le dénouement qui annule des contenus implicites décodés auparavant, l’histoire drôle surprend et amuse le lecteur. D’habitude, nous nous servons de quelques compétences en même temps mais c’est la compétence encyclopédique et les sous-entendus culturels qu’elle permet de capter qui sont les plus souvent décisifs dans les blagues.