The veryfication of sex determination on the basis of the skulls and elements of soldiers skeletons buried during the I World War in a collective grave in Złotniki village.

Celem niniejszej pracy było dokonanie wieloaspektowej weryfikacji określeń płci oraz ustalenie zakresu zmienności cech morfologicznych. Badania zostały przeprowadzone na szkieletach żołnierzy pochodzących z I Wojny Światowej. Szczątki odnaleziono w 2011 roku w zbiorowej mogile we wsi Złotniki, należącej do gminy Igołomia-Wawrzeńczyce. Badania przeprowadzono na czaszce oraz wybranych elementach szkieletu postkranialnego takich jak: miednica, łopatki, kości długie - ramienna, łokciowa, promieniowa i udowa. Analizowany materiał cechował zróżnicowany stopień zachowania w związku z czym przy każdej z badanych cech umieszczono szczegółowy wykaz osobników, u których zachowały się badane elementy szkieletu. Do analiz wykorzystano zarówno metody opisowe jak i metryczne, które opierają się na zróżnicowaniu zakresu zmienności poszczególnych cech morfologicznych kości u przedstawicieli płci męskiej i żeńskiej. Dla wybranych cech, obliczony został współczynnik korelacji liniowej Pearsona w celu określenia siły i kierunku zależności pomiędzy zmiennymi. W pracy zamieszczono opis wielu metod przydatnych do określania płci oraz sposób przeprowadzania pomiarów kości, służących ustalaniu dymorfizmu płciowego. Następnie dokonano szczegółowej prezentacji oraz dyskusji uzyskanych wyników. Otrzymane wyniki pozwoliły na sformułowanie wniosków dotyczących większej dokładności metod metrycznych nad metodami opisowymi. Duży zakres zmienności cech morfologicznych można wytłumaczyć zróżnicowanym pochodzeniem analizowanej grupy żołnierzy, którzy służyli w armii austriackiej i rosyjskiej.

The multiaspect verification of sex determination as well as the establishment of variability range within morphological features were the purpose of hereby thesis. The skeletons of soldiers died during the I World War were used as the material for the research. The remains were found in 2011 in a collective grave in Złotniki village, belonging to Igołomia-Wawrzeńczyce community.The detailed research was conducted on skulls and selected elements of human skeleton, such as coxal bone, scapula and the long bones – humerus, ulna, radius and femur. The material under investigation was highly diversed, therefore each of the features under the research is supplied with a detailed specification of skeletons which preserved them. To conduct the research, the author of the thesis used both descriptive as well as metric methods, which are based on the diversity of variability range of particular morphological features typical for both sex representatives. For selected features Pearson correlation factor was calculated in order to define the intensity and the direction of dependence between the variables. Moreover, the thesis contains the description of numerous methods useful for determining the sex, as well as the method of measuring the bones, which help to establish sexual dimorphism. The following parts of the thesis contain a detailed presentation and a discussion on the results obtained.The results of the research helped to create a conclusion that metric methods remain more precise and accurate than descriptive ones, whereas a great range of morphological features variability may be accounted for versatile provenance of analyzed soldiers group, who served in Austrian and Russian army.