Women, development, citizenship in the Hashemite Kingdom of Jordan

Kobiety znajdują się w centrum bliskowschodniego dyskursu o współczesności i zmianie społecznej. Domagając się respektu dla swoich praw, społecznej sprawiedliwości i obywatelskiego uznania, ściągają na siebie oskarżenia o destrukcję rodziny i westernizację. Ich ekonomiczne, polityczne czy społeczne upodmiotowienie i jest środkiem i celem społecznej zmiany, „dobrej zmiany” 9bo tak rozumiem rozwój).

W centrum rozważań rozwojowych staje koncepcja obywatelstwa, które jest zarówno środkiem, jak i barometrem rozwoju. Nie jedynie statusem, a codzienną praktyką wytwarzającą poczucie wspólnoty zasadzającej się na uznaniu niezbywalnej wolności i równości każdej obywatelki i obywatela oraz wspólnym działaniu na rzecz bardziej sprawiedliwego, otwartego i demokratycznego społeczeństwa. Fundament tak rozumianego obywatelstwa stanowi niezgoda na dyskryminację, zarówno w sferze politycznej i ekonomicznej, jak i rodzinnej oraz społecznej. Ścisła relacja między rozwojem i obywatelstwem zmienia długo dominującą w studiach nad rozwojem optykę, koncentrującą się jedynie na wzroście produktu krajowego brutto. Rozwój w ujęciu, jakie jest najbliższe moim rozważaniom, to „proces rozbudowywania rzeczywistych swobód, które przysługują ludziom”. Uwagę swą skupiam przede wszystkim na działaniach, które tę sferę swobód poszerzają; na aktywności organizacji kobiecych, które na co dzień rzucają wyzwanie statusowi obywatelek drugiej kategorii, konsekwentnie dążąc do poszerzania praw i wolności, jakie przysługują mieszkankom Bliskiego Wschodu. Stawiają czoła autorytarnemu państwu, religijnemu fundamentalizmowi i patriarchalnym wartościom odzwierciedlonym w rodzinnym prawie.

The Arab Spring has opened new channels for expressing political demands. Under the liberal surface covered by the international media, a number of political struggles of different citizens’ groups are hidden. The members of trade unions, unemployed youth, Muslim groups and women are the main actors backstage. Public attention is directed to Egypt, Yemen or Syria. Jordan is regarded as a reliable Western ally with a relative stable system. However, since March 2011, during only one year, 1300 demonstrations have taken place in the Hashemite Kingdom of Jordan against corruption and unemployment, poverty, arrests of political activists and lack of freedom. One of the new grassroots groups which started its own struggle in March one year ago was the Jordanian mothers struggling for equality in the citizenship law. Jordan is a country which is facing two opposing forces. On the one hand, the rapid socioeconomic as well as political changes have resulted in transformations of gender relations (but we cannot say that the women’s share in democratization – one of the main fruits of the political transformation – has become equal). On the other hand, the desire – in the pro-reform movement as well as in governmental politics – to preserve traditions and maintain the status quo is still very strong. These contradictions influence the position of women very deeply. All are reflected in recent discussions about amendments to the Jordanian constitution (the part about equality regarding sex was not accepted). The concept of citizenship is at the center of the debate on women’s rights in Jordan and discourses on developmental processes.