„Piętaszek czyli Otchłanie Pacyfiku" Michela Tournier - zagadnienia intertekstualne

Michel Tournier’s Friday – intertextuality issues.

Pisarstwo Michela Tournier obfitujące w liczne echa i reminiscencje literackie doskonale nadaje się jako przedmiot analizy zagadnień intertekstualnych posługującej się systemem zaproponowanym przez Gérarda Genetta w książce „Palimpsesty”.Pierwszy rozdział pracy przedstawia biografię i dorobek literacki Michela Tournier. W drugim rozdziale najpierw wprowadzony i wyjaśniony zostaje aparat teoretyczny zaproponowany przez Genetta, następnie zostaje on zastosowany dla „Piętaszka czyli Otchłani Pacyfiku”. Rozdział ten zawiera również genezę robinsonady, która określa architekstualność tournierowskiego hypertekstu, opisane są również dalsze losy tekstu Daniela Defoe, hipotekstu klasyfikowanego jako „niewyczerpany”. Rozdział opisuje również transformacje pragmatyczne, transpozycje diegezy, jak również zmianę sposobu narracji jakie miały miejsce w „Piętaszku” jeśli porównany zostanie z tekstem Defoe.Trzeci rozdział zawiera szczegółową analizę i interpretacje „Piętaszka czyli Otchłani Pacyfiku” zaproponowane przez krytyków twórczości Michela Tournier. Rozdział podzielony jest na siedem części, są to kolejno : początkowe odstępstwa, bagno, wyspa administrowana, seksualność, Piętaszek, słoneczna ekstaza, oraz wymiar filozoficzny. Pierwsza część przedstawia początkowe odchylenia od hipertekstu Daniela Defoe, które ostatecznie doprowadzą do zupełnego odejścia od modelu. Bagno zostało dodane przez Tourniera i w sposób metaforyczny przedstawia proces wyzbywania się człowieczeństwa przez Robinsona. Trzecia część odnosi się do wyspy zarządzanej, która jest karykaturą odbudowy utraconej cywilizacji przedstawionej w ‘Robinsonie’ Defoe. Czwarta część poświęcona jest seksualności, obfitej w dziele Tourniera i nieobecnej w hipotekście. Piąta opisuje jak po latach samotności Robinson odzyskuje ludzkie towarzystwo, jednak przybycie Indianina prowadzi do nieporozumień na tle kulturowym, które ukazują wpływ nauk C. Lévi-Streussa na hiperteks tournierowski. Ekstaza słoneczna opisuje pokonanie opozycji powietrze –ziemia strukturyzującej całą książkę, Robinson staje się istotą słoneczną i kończy swóją podróż. Wymiar mitologiczny, który zamyka trzeci rozdział podsumowuje krótko zależności między ‘Piętaszkiem’, a różnymi filozofami i prądami filozoficznymi wykazane przez krytykę.

Since Michel Tournier’s writings abound in echoes and reminiscences, they constitute a perfect subject of the study dedicated to the intertextuality issues considered according to the classification presented by Gérard Genette in ‘Palimpsestes’. The first chapter describes Michel Tournier’s life and work. The second chapter contains a brief introduction to the set of theoretical notions proposed by the French researcher, and applies those notions to Tournier’s ‘Friday’. The chapter contains also the the genesis of the robinsonade which designates the architextuality of the text written by Tournier, the posteriority of Defoe’s hypotext, classified as "endless", pragmatic transformations and diegetic transpositions that have been made in ‘Friday’ while compared to its hypotext, including the change of narrative mode.The third chapter contains a detailed analysis of Tournier’s ‘Friday’ as well as various interpretations proposed by the critics. It is divided into seven parts: the initial deviations, the swamp, the administered island, sexuality, Friday, solar ecstasy and finally the mythological dimension. Often organized in a chronological way, individual parts are dedicated to various aspects of insular life, they show the similarities and dissimilarities with Defoe’s. The first part shows the tiny initial differences, which lead to the derailment of the whole story. The next section presents the swamp, added to the text of Defoe by Tournier, which tells Robinson’s dehumanization process in a metaphorical way. The third part refers to the administrated island which caricatures the reconstruction of Western civilization presented in the original text. The next section includes the analysis of Robinson’s sexuality, abundant in ‘Friday’ and totally absent in Defoe’s ‘Robinson Crusoe’. The fifth part shows how after years of loneliness Robinson regains a companion, the apparition of the Indian provokes the cultural clash and highlights the influence of Claude Levi-Strauss’s teachings in Tournier’s story. Solar ecstasy refers to the disparition of the opposition air – which structured the whole story, Robinson becomes a solar being and completes his course. The philosophical dimensions which closes the chapter provides a brief summary of ‘Friday’ ideological affinities with different thinkers and currents indicated by the critics

Étant donné que les écrits de Michel Tournier retentissent de continuations, de reprises, de souvenirs et d’échos, elles constituent un objet de préférence pour un examen de questions d’intertextualité selon la classification présentée dans Palimpsestes par Gérard Genette. Le premier chapitre est consacré à la vie et à l’oeuvre de Michel Tournier. Le deuxième chapitre comporte l’introduction d’un appareil théorique proposé par le chercheur, et son application à Vendredi ou les limbes du Pacifique de Michel Tournier. On y trouve également la genèse de la robinsonnade qui délimite l’architextualité du texte tourniérien, la postériorité de l’hypotexte «inépuisable» qu’est Robinson Crusoé de Daniel Defoe, les transformations pragmatiques et transpositions diégétiques qui ont été effectué dans Vendredi par rapport à son hypotexte, y compris le changement du système des voix narratives.Le troisième chapitre contient une analyse détaillée de Vendredi tourniérien aussi bien que diverses interprétations proposées par la critique. Il est divisé en sept parties : les décalages initiaux, la souille, l’île administrée, la sexualité, Vendredi, l’extase solaire et la dimension mythologique. Souvent organisées d’une manière chronologique, consancrées à différents aspects de la vie insulaire, elles tracent les similitudes et dissimilitudes à l’hypotexte de Defoe. La première partie montre des écarts initiaux minuscules qui aboutiront néanmoins au détournement de tout le récit. La partie suivante présente la souille, ajout tourniérien par rapport au texte de Defoe, qui raconte d’un manière métaphorique la déshumanisation de Robinson. La troisième partie se réfère à l’île administrée qui caricature la reconstruction de la civilisation occidentale qu’on retrouve dans le texte original. La partie suivante comporte l’analyse la sexualité du naufragé, abondante dans Vendredi et totalement absente dans Robinson Crusoé. Dans la cinquième partie, après les années de la solitude Robinson regagne un compagnon, l’apparition de l’Indien fait ressortir le clash culturel et met en évidence l’influence des enseignements de Claude Lévi-Strauss. L’extase solaire se réfère au dépassement de l’opposition aérien – terrien qui structure tout le récit, Robinson devient un être solaire et accomplit son parcours. La dimension philosophique qui clôt le chapitre résume brièvement les affinités idéologiques de Vendredi avec différents penseurs et courants indiqués par la critique.