The main purpose of this thesis is to demonstrate some similarities of the anthropological visions of Nathalie Sarraute and Witold Gombrowicz. The crucial terms for the following analysis are: form, commonplace, and tropisms. The comparative study deals with a human, society, and literature account included in the Sarraute's novels and dramas (Childhood, Pour un oui ou pour un non, Tropisms, Portrait of a Man Unknown, Vous les entendez ? and the essays collection The Age of Suspicion ) and the works of Gombrowicz (Ferdydurke, Cosmos, Bacacay, Pornografia and Possessed: The Secret of Myslotch: A Gothic Novel ). The salient point of the paper is the tension between the realm of tropisms and a form (a commonplace). A commonplace renders a mutual understanding within society possible. Nevertheless, since it is imposed by the society a commonplace is believed to be artificial and impersonal. Therefore protagonists are striving to come in contact with each other on the ground of tropisms: the inner movements common to the entire humankind. However that realm is believed to be precarious and unpenetrated. Sarraute's sensitive to tropisms protagonists continuously struggle against each other. The conflict takes place in subconsciousness, that Sarraute used to describe by employing the sub-conversation and the extended metaphor. That what Sarraute calls 'the inner action', is located by Gombrowicz outside. The second chapter of the thesis concerns the nature of tropisms and the way they are presented in literature. The third chapter focuses on imposing a form and simultaneously avoiding its solidification. The protagonists try to reach individuality through the fluctuation between outwardness (an identity in the commonplace) and inwardness (tropisms). Eventually the individuality, as well as getting in touch with the Other, is found impossible. In the commonplace the encounter is artificial, determined by the conventions; within the tropisms it is destructive.

Głównym celem pracy jest wykazanie podobieństw w koncepcjach antropologicznych Nathalie Sarraute i Witolda Gombrowicza. Podstawowymi pojęciami, na których opiera się analiza są: forma, komunał i tropizmy. Analizie porównawczej zostały poddane wizje człowieka, społeczeństwa i literatury zawarte w powieściach i dramatach Sarraute (przede wszystkim w: Enfance, Pour un oui ou pour un non, Tropismes, Portrecie nieznajomego i Czy słyszy pan te śmiechy? oraz w tekstach teoretycznych ze zbioru L'ère du soupçon) i Gombrowicza (głównie: Ferdydurke, Kosmos, Bakakaj, Pornografia i Opętani). Centralnym tematem tego szkicu jest napięcie między sferą tropizmów a formą (komunałem). Komunał (le lieu commun) umożliwia członkom społeczeństwa porozumienie. Jednak ponieważ został narzucony przez społeczeństwo jest postrzegany jako schematyczny i bezosobowy. Postaci szukają więc kontaktu na gruncie tropizmów – wewnętrznych poruszeń wspólnych wszystkim ludziom. Sfera ta jest jednak uważana przez postaci za niezbadaną i niebezpieczną. U Sarraute postaci uwrażliwione na tropizmy toczą ze sobą nieustanną walkę rozgrywającą się w sferze podświadomości, którą autorka opisuje za pomocą techniki pod-rozmowy i rozbudowanych metafor. To, co Sarraute nazywa "akcją wewnętrzną", u Gombrowicza pokazane jest w postaci zewnętrznych działań bohaterów. Naturze tropizmów i sposobom ich opisu w literaturze poświęcony jest drugi rozdział pracy. Trzeci rozdział skupia się na problemie narzucania sobie i innym pożądanej formy i jednocześnie unikaniu jej petryfikacji. Oscylacje postaci między "zewnętrznością" (tożsamością osadzoną w komunale) a "wewnętrznością" (tropizmami) mają na celu osiągnięcie indywidualności, która ostatecznie okazuje się niemożliwa. Równie niemożliwy wydaje się kontakt z Innym: na gruncie komunału spotkanie ludzi ze sobą nawzajem jest sztuczne, z góry ustalone przez obowiązujące konwencje; na gruncie tropizmów spotkanie oznacza nieustającą, destrukcyjną walkę.