Linguistic vision of the highlanders presented in Jalu Kurek’s novel Księga Tatr

Celem niniejszej pracy jest zbadanie językowej wizji górali zawartej w Księdze Tatr Jalu Kurka. Pracę tę oparto na badaniach dotyczących językowego obrazu świata. Autorka podkreśla, iż językowa wizja górali, zawarta w badanym tekście jest indywidualnym wyobrażeniem autora powieści, wykreowanym w sposób subiektywny. Jest to zatem tekstowy, a nie systemowy obraz świata. Za podłoże badań przyjęła rozważania na temat zróżnicowania współczesnej polszczyzny oraz różnorodnych propozycji jej klasyfikacji. Przeanalizowała czynniki językowe, wpływające na kształtowanie się językowego obrazu świata. Autorka zastosowała metodę frekwencyjną, za pomocą której zbadała podstawową jednostkę badawczą – składnik syntaktyczny. Wzięła pod uwagę sześć sposobów wyrażania składnika: zespolenia nierozerwalne, skupienia nierozerwalne, związki frazeologiczne, terminy specjalistyczne, figury stylistyczne i nazwy własne. Przydzieliła poszczególne składniki syntaktyczne do wcześniej wyodrębnionych kategorii i subkategorii leksykalno – semantycznych. Za główne kategorie, w które ujęto jednostki badawcze uznała: wygląd zewnętrzny, cechy wewnętrzne i psychologię postaci, charakterystykę społeczną, charakterystykę kulturową, naturę oraz moralność. Następnie ustaliła, które kategorie są najbardziej pojemne, a zatem opisują najważniejsze aspekty życia badanej społeczności. Dokonała także analizy syntagmatycznej, badając związki składniowe leksemów o największej częstotliwości oraz produktywność leksemów w układach dwuczłonowych. Podjęła się także analizy stylistycznej: ilościowej oraz jakościowej. Leksemy o największej częstotliwości porównała z częstotliwością tychże leksemów, odnotowaną w Słowniku frekwencyjnym polszczyzny współczesnej. Zbadała także zapożyczenia i cytaty z języków obcych. Przeanalizowała funkcje innowacji frazeologicznych oraz rodzaje figur stylistycznych. Dokonała rozróżnienia na słownictwo górskie i góralskie, pojawiające się w badanym tekście. Poprzez analizę paradygmatyczną, syntagmatyczną oraz stylistyczną przedstawiła językową wizję górali zawartą w Księdze Tatr. Określiła styl badanego tekstu – opisowy, nominalny, statyczny. Zauważyła wysoką produktywność leksemów w układach dwuczłonowych oraz wskazała najczęstsze ich kombinacje: nadrzędników poliproduktywnych z podrzędnikami poliproduktywnymi.

The aim of the thesis is to research the linguistic vision of highlanders presented in “Księga Tatr” by Jalu Kurek. The thesis was based on the research of the linguistic/verbal picture of the world. The author of the thesis stresses that the linguistic vision of highlanders, created in the above mentioned text is a personal imagination of the novelist, created in a subjective way. Thus, it is a textual and not a systemic vision of the world.The basis for the research was consideration upon the diversification of modern Polish language and various suggestions of its classification. The author analyzed the linguistic factors which influenced the creation of the verbal vision of the world. The author used a frequency method through which she researched the basic item – the syntactic factor.There were six ways to express the factor – inseparable units, inseparable clusters, set phrases, special terms, figures of speech and proper names. The syntactic factors were divided into the six categories and lexical- semantic sub-categories. The author decided to create main categories in which the research material was put : appearance, personality and character psychology, social characteristics, cultural characteristics, nature and morality. Further, it was established which categories are more broad-ranging and thus describe the most important aspects of the community being researched. Moreover, analysis of the syntagm was made where the syntactic connections in lexemes of the most frequency as well as the productivity of the lexemes in compound connections were researched.The author also undertook to analyse the text stylistically: in terms of quantity as well as quality. The lexemes of the highest frequency were compared with the same lexemes as noted in the ‘Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej”.Furthermore, research was made on borrowed words and quotations from foreign languages. The function of phraseological innovation and types of figures of speech were analysed. The author divided the vocabulary into describing the mountains and highlanders as it appears in the text. Thanks to the paradigmatic, syntagmatic and stylistic analysis she presented the linguistic vision of highlanders as presented in “Księga Tatr”. She defined the style of the text- descriptive, nominal, static. As well as noted the high productivity of lexemes in compound connections and pointed their most frequent combinations : superior multi-productive and inferior multi-productive.