The aim of the thesis is to identify and analyze the ethical and legal-philosophical problems related to therapeutic privilege. According to the statutory regulation of this institution, in exceptional circumstances, if the prognosis is grim, the doctor may limit the information about the state of health and the prognosis, if, as regards the doctor’s assessment, this is justified by the good of the patient. The basic assumption of the thesis is that there are necessary connections between law and morality. The statement by Lon L. Fuller, according to which a legal system must satisfy a set of moral conditions, like clarity of regulation or consistency of legal system, is accepted here. Taking this assumption justified the analysis of ethical consequences of a binding legal regulation.The first chapter is devoted to general considerations regarding methodology and conceptual framework. Following Wibren van der Burg, there are presented three models of relation between law and morality in the domain of biomedicine. It is emphasized that biomedical problems are the field of particularly strong mutual influence of law and morality. The premises of application of therapeutic privilege are discussed against this background. Further, the right of the patient to information is analyzed in the context of the evolution of the doctrine of patient’s rights. Particular emphasis is on the conflict between the values of the good of the patient and his autonomy, which are formative of, accordingly, paternalistic and partner model of relation between the doctor and the patient. The thesis that therapeutic privilege is a paternalistic institution, is presented and defended. The second chapter deals with the problem of therapeutic privilege from the point of view of the patient. The key condition for application of this norm, that is, the good of the patient, is analyzed. Further investigations are presented in two streams, regarding both ethical and legal doubts which emerge here from the perspective of the patient. As far as the former group of problems is concerned, the problem of infringement of patient’s autonomy and the relation of trust between him and the doctor is discussed. As regards the legal problems, they are related to the issue of pragmatic incoherence between the norms pertaining to the limiting of information, and the practical problem of accessibility of the information about the patient’s rights. The investigations in the third chapter concern the perspective of the doctor. The basic subject of analysis in this chapter is the concept of assessment of the doctor and the components of this assessment. An emphasis is also on the personality traits of the doctor, due to their influence on the decision-making process concerning the application of therapeutic privilege. The limiting of information is discussed in the context of the obligation not to harm the patient. The distinction between the limiting of information and telling untrue statements and the problem of costs and benefits resulting from the application of therapeutic privilege is addressed. The legal doubts concern incoherence of therapeutic privilege with other norms relevant for the decision-making of the doctor, namely, the conscience clause and the conditions of informed consent of the patient for medical treatment.These investigations lead to the conclusion that the considerable part of ethical problems related to the limiting of information arise from erroneous formulation of the statutory provision governing therapeutic privilege. In the fourth chapter a new formulation of this provision, inspired by the institution of living will, is proposed. This new solution makes it possible to realize to greater extent the patient’s autonomous decisions concerning the scope of information received by him. A proposal concerning the unification of terminology used is statutes and in the Code of Medical Ethics is formulated in this chapter, too.

Celem pracy jest identyfikacja i analiza problemów etycznych i filozoficzno-prawnych związanych z przywilejem terapeutycznym. Zgodnie z ustawową regulacją tej instytucji, w sytuacjach wyjątkowych, jeżeli rokowanie jest niepomyślne dla pacjenta, lekarz może ograniczyć informację o stanie zdrowia i o rokowaniu, jeżeli według oceny lekarza przemawia za tym dobro pacjenta. Podstawowym założeniem pracy jest twierdzenie o istnieniu koniecznych związków pomiędzy prawem a moralnością. Jego przyjęcie uzasadnia przeprowadzenie analizy etycznych konsekwencji obowiązującej regulacji prawnej.Rozdział pierwszy poświęcony jest ogólnym ustaleniom o charakterze metodologicznym i pojęciowym. Za Wibrenem van der Burgiem przedstawione zostają trzy modele relacji moralności i prawa w dziedzinie biomedycyny. Skrótowo omówione zostają przepisy polskiego prawa związane z prawem pacjenta do informacji. Na tym tle dyskutowane są przesłanki zastosowania przywileju terapeutycznego. W dalszej części rozdziału przedmiotem analiz jest prawo pacjenta do informacji na tle ewolucji doktryny praw pacjenta. Szczególna uwaga poświęcona zostaje konfliktowi wartości dobra pacjenta oraz jego autonomii, wyznaczających odpowiednio paternalistyczny oraz partnerski model relacji pomiędzy lekarzem a pacjentem. Uzasadniona zostaje teza że przywilej terapeutyczny jest instytucją o charakterze umiarkowanie paternalistycznym.Rozdział drugi odnosi się do problematyki przywileju terapeutycznego z punktu widzenia pacjenta. Przedmiotem analizy jest pojęcie dobra pacjenta, które stanowi kluczową przesłankę zastosowania omawianej normy. Dalsze rozważania prowadzone są dwutorowo, z uwzględnieniem etycznych i prawnych wątpliwości, jakie nasuwają się w tym kontekście z perspektywy osoby pobierającej świadczenia. W zakresie pierwszej grupy problemów dyskutowany jest problem naruszenia autonomii pacjenta, a także jego zaufania w relacji z lekarzem. Wątpliwości o charakterze prawnym dotyczą niespójności prakseologicznej norm regulujących sytuację ograniczenia informacji, a także praktycznego problemu udostępniania pacjentowi informacji o jego prawach.Rozważania prowadzone w ramach rozdziału trzeciego skoncentrowane są wokół osoby lekarza. Podstawowym przedmiotem analizy jest pojęcie oceny lekarza i jej komponentów. Uwaga poświęcona zostaje również cechom osobowości lekarza mającym wpływ na podjęcie decyzji o zastosowaniu przywileju terapeutycznego. W zakresie wątpliwości etycznych ograniczenie informacji rozważane jest w kontekście nakazu nieszkodzenia pacjentowi. Dyskutowane jest rozróżnienie pomiędzy ograniczeniem informacji a mówieniem nieprawdy, a także problematyka bilansu korzyści i strat wynikających z zastosowania przywileju terapeutycznego. Wątpliwości prawne dotyczą niezgodności przywileju terapeutycznego z innymi normami regulującymi sferę decyzyjną lekarza, w szczególności z klauzulą sumienia oraz kryteriami niewadliwej zgody pacjenta na zabieg medyczny.Przeprowadzone rozważania pozwalają postawić tezę, zgodnie z którą znacząca część trudności etycznych związanych z ograniczeniem informacji wynika z wadliwego sformułowania przepisu normującego przywilej terapeutyczny. W rozdziale czwartym zaproponowane zostaje nowe sformułowanie tego przepisu, zainspirowane instytucją oświadczenia woli pro futuro. Rozwiązanie to pozwala w większym stopniu realizować autonomiczne decyzje pacjenta w kwestii zakresu przekazywanej mu informacji. Rozdział zawiera ponadto propozycję uporządkowania terminologii stosowanej w ustawodawstwie medycznym oraz w Kodeksie Etyki Lekarskiej.