Tłumaczenie jako metoda nauczania we współczesnym nauczaniu języków obcych

Dylemat wyboru pomiędzy posługiwaniem się na lekcji wyłącznie językiem będącym przedmiotem nauczania, a dopuszczeniem tłumaczenia na język ojczysty od dawna stanowi przedmiot żywej dyskusji między nauczycielami, metodologami i konsultantami metodycznymi. Mimo że tłumaczenie jest nadal nieodłączną częścią nauczania języków obcych, jego rola i charakter uległy znaczącej zmianie.Niniejsza praca dotyczy statusu tłumaczenia jako metody nauczania oraz jego efektywności w nauczaniu i przyswajaniu języków obcych. Część teoretyczna (rozdziały 1-3) zawiera analizę dotychczas zgromadzonych informacji na temat tłumaczenia, jak i kształcenia młodych uczniów. Przedmiotem badań części praktycznej (rozdział 4) jest natomiast status metody tłumaczeniowej w pomocach dydaktycznych będących do dyspozycji nauczyciela (np. podręczniki, programy nauczania, zasoby internetowe) oraz jej efektywność w typowych zadaniach i ćwiczeniach językowych. Badania zostały uzupełnione o ankietę, profesjonalne opinie nauczyciela języka polskiego i analizę prac tłumaczeniowych. Grupę docelową projektu stanowią uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum, wybrani na podstawie poziomu zaawansowania w nauce języka angielskiego oraz osiągnięć w nauce języka ojczystego.Badania przeprowadzone dla celów niniejszej pracy doprowadziły do następujących wniosków. Po pierwsze, rola tłumaczenia i jego znaczenie zostały w ostatnich latach znacząco ograniczone, zwłaszcza w wyniku ostatnich zmian i modyfikacji w polskim prawie oświatowym. Mimo iż teoretycznie tłumaczenie zostało wykluczone z procesu dydaktycznego, w podręcznikach i zestawach egzaminów gimnazjalnych widnieją zadania, które mogą być zakwalifikowane jako tłumaczeniowe. Abstrahując od wad i zalet tej metody, tłumaczenie pozostaje głównym środkiem komunikacji między dwiema odmiennymi kulturami i językami. Ponadto, mimo negatywnego wpływu transferu, tłumaczenie może stać się doskonałym źródłem tzw. motywacji zewnętrznej dla młodych uczniów i ich nauczycieli, których celem są przyjazne i efektywne warunki nauczania oraz mających aspiracje i możliwości zaprezentowania uczniom języka w szerszej perspektywie.

The dilemma whether to apply a monolingual discipline or allow reasonable translation in lessons has always been the subject of teachers’, methodologists and teaching consultants’ vivid discussion. Apparently, translation has been an indispensable part of teaching since the very beginning of second language acquisition, nevertheless its role and character have changed significantly. This dissertation focuses on the contemporary status of translation as a method of teaching in the Polish educational regulations and its efficiency in foreign language teaching and learning. The theoretical part (Chapters 1-3) contains the analysis of the hitherto available information on translation and aspects of teaching young learners. The practical part (Chapter 4) of the dissertation, in turn, discusses the status of translation in contemporary teaching aids (e.g. coursebooks, programmes, Internet sources) and its efficiency in tasks or activities. The research is supplemented with a survey, Polish teacher’s professional opinions and the analysis of students’ translations. The target groups of the project consist of primary and middle school students, selected on the basis of their proficiency level in English and achievements in their first language. The research conducted for the purpose of this dissertation produced a number of key findings: the role of translation and its significance has been drastically diminished, especially due to the recent changes and modifications in the Polish law on education; although translation has been removed from the didactic process, there are tasks in coursebooks and the school-leaving examination that can be categorized as translation; regardless of its advantages or disadvantages, translation continues to be a means of communication between two cultures and languages; despite the influence of negative transfer, translation can be a great source of extrinsic motivation for young students and their teachers who aim at effective and enjoyable conditions of teaching and learning but also have aspirations and opportunities to show students a wider perspective of language.