The model of woman promoted in "Bluszcz" in the first years after the January Uprising

The nineteenth century was the time of intensive changes. With the onset of industrialization and the creation of modern, capitalist economies, lives of women changed. In the Kingdom of Poland, as a result of persecution after the failure of the national upraising 1863-1864, many men – fathers and husbands – were exiled from their homeland, leaving their wives and children in a very difficult situation. What is more, the process of pauperization of szlachta forced many women to move to the cities and to take up a work for wage outside the home so as to keep family alive. Of course, it was not acceptable to everyone. Working of women, especially from szlachta, began a discussion between those who supported womens initiatives and those who were adherents of the old order. In that discussion many journals participated.One of the first newspapers which started to talk about womens situation was “Bluszcz”. In my dissertation I analysed yearbooks from years 1865-1868 in order to show “Bluszcz”s point of view on womens work and education. My dissertation consists of three chapters. The first one tells about “Bluszcz” and people who created this journal. The second illustrates “Bluszcz”s views on womens education. According to its editors, in such hard times women needed to be better educated because it could allow them to be self-reliant. Despite the fact that “Bluszcz” was rather conservative, its editors supported women to study at university. The third chapter shows “Bluszcz”s opinions about womens work. This journal claimed that women should work if the family budget needed it. However, “Bluszcz” criticized women who treated working as a chance to run away from woman`s destiny – family.

Dziewiętnasty wiek był okresem burzliwych zmian, które nie ominęły ziem polskich. W ich efekcie, metamorfozie uległo zwłaszcza życie kobiet – rodzinne oraz zawodowe. Po upadku powstania styczniowego w Królestwie Polskim, w skutek represji, wielu mężczyzn – ojców i mężów – skazano na zesłanie. Ich żony i córki, osamotnione, pozostały bez jedynych żywicieli rodziny. Ponadto, zubożenie szlachty spowodowało, że wiele spośród pań musiało zdecydować się na pracę zarobkową, do podjęcia której nie były one przygotowane. W takich warunkach sprawa wykształcenia kobiet nabrała wielkiego znaczenia. Jednakże, inicjatywy podejmowane ze strony pań wywoływały liczne polemiki pomiędzy zwolennikami „starego porządku” oraz tymi, którzy takie działania podejmowane ze strony kobiet popierali. Spór toczył się zwłaszcza na łamach prasy.Jednym z pierwszych pism, które poruszyło tę sprawę, był tygodnik kobiecy „Bluszcz”. W mojej pracy przeanalizowałam stosunek tego pisma do kwestii edukacji i pracy kobiet. Analizą objęłam roczniki z lat 1865-1868. Żądaniem wnoszonym przez redakcję „Bluszczu” był utylitaryzm wychowania pań. Krytyce poddano przede wszystkim powierzchowność wykształcenia i nieprzydatność nauczanych przedmiotów. Według twórców pisma takie wykształcenie nie pozwalało kobiecie stać się samodzielną obywatelką, ale czyniło z niej osobę „wiecznie małoletnią”, zatroskaną jedynie o strój i makijaż, przygotowywało wyłącznie do bycia dobrą i posłuszną żoną bogatego mężczyzny. „Bluszcz” stanął w opozycji do takiego stanu rzeczy, domagając się solidnego wykształcenia dla pań oraz zmiany podejścia do małżeństwa. Zdaniem redakcji pisma edukacja kobiet powinna być głębsza, poważniejsza, ponieważ kobieta – matka jest pierwszą nauczycielką swoich dzieci. Pomimo konserwatywnego charakteru pisma, nie sprzeciwiało się ono studiom wyższym kobiet. Istotne miejsce w publicystyce „Bluszczu”, obok problemu edukacji kobiet, zajęła sprawa ich pracy zarobkowej. Pismo wykazywało pozytywny stosunek do podejmowania pracy przez kobiety. „Bluszcz” postulował dostęp kobiet do innych zawodów niż tylko rękodzielnicze. Domagał się także poprawy warunków pracy pań.Na tym jednak nie kończą się postulaty „Bluszczu”. Skoro kobiety pracowały jako modystki i szwaczki, to powinny – według „Bluszcz” – móc żyć także z owoców nauki. Podkreślano jednak, że najważniejsze miejsce w życiu każdej kobiety zajmować powinna rodzina, a wszelkie próby ucieczki od kobiecego przeznaczenia ostro krytykowano.