Russia’s relation with Europe. The vision of the Russian state in „Ustęp” of „Dziady part III” by Adam Mickiewicz and in "Letters from Russia. Russia in 1839" by Astolphe de Custine.

The aim of the following licentiate is a comparison of two works, that undoubtedly belong to array of the most exceptional deeds concerning Russia, Europe and their mutual relations in the first part of the nineteenth century. The first one is “Ustęp” from the third part of “Dziady” by Adam Mickiewicz, the second one is Astolphe de Custine’s book entitled “Letters from Russia. Russia in 1839” This work covers a few key aspects of how to fully present the image of Russian state in the first part of nineteenth century and it is position in contemporary Europe. In the beginning, it shows the development of social-politic thought in nineteenth century. At the time, two opposing ideologies begun to speak up – Slavicophilia and Occidentalism – and their clash unveiled deep differences in judgment of political relations in past Russia to contemporary thinkers. The second aspect is the history of Russian state, without knowing which, we can not understand processes that took place in Russia in nineteenth century. These considerations are also becoming a cause of closer characteristic of despotism, as a system that in some degree determined Russian national character. Another thread regards Russian nature and geography. An “enlightment’s climate theory” became a background to analyze this problem . It was created in the second part of eighteenth century by a French philosopher, Montesquieu. He claimed that the climate of a certain country has a meaningful impact on behavior and actions taken by it is citizens, what finds confirmation in works by Mickiewicz and de Custine. A matter that is also important and somewhat related with works above is the history and architecture of contemporary Russian capital – Petersburg. The city was to play a key role in Russia’s history, by becoming some sort of a “window to the west”. It split Europe into two camps though, one fascinated in modern and elegant “architectural child” of tsar Peter I and second, full of criticism for it is affectation and look inadequate to place in which it was created. Worth of notice is also a description of Peter’s the Great monument included in this chapter, that is located in this very city. That monument sheds new light on the character of tsar himself, compared in this case to Marcus Aurelius The last aspect is a vision of a Russian nation, emerging both from “Ustęp” by Mickiewicz and de Custine’s coverage.

Celem niniejszej pracy licencjackiej jest porównanie dwóch dzieł, należących niewątpliwie do zbioru najwybitniejszych utworów, poruszających tematykę Rosji, Europy oraz ich wzajemnych relacji w I połowie XIX wieku. Pierwsze z nich to Ustęp III części Dziadów Adama Mickiewicza, drugie zaś książka Astolphe’a de Custine pt.: Listy z Rosji. Rosja w 1839 roku.Poniższa praca porusza kilka kwestii kluczowych dla przedstawienia, jak najpełniejszego obrazu państwa rosyjskiego w I połowie XIX wieku oraz jego pozycji względem ówczesnej Europy. Poniższa praca porusza kilka kwestii kluczowych dla przedstawienia, jak najpełniejszego obrazu państwa rosyjskiego w I połowie XIX wieku oraz jego pozycji względem ówczesnej Europy. Na wstępie ukazuje proces rozwoju społeczno-politycznej myśli w XIX wieku. Wówczas to zaczęły dochodzić do głosu dwie opozycyjne ideologie – słowianofilstwo i okcydentalizm - których wzajemne starcie ujawniło ówczesnym myślicielom głębokie różnice w ocenie stosunków społecznych panujących w Rosji sprzed wieków. Jako drugi, praca porusza wątek historii państwa rosyjskiego, bez znajomości której nie można zrozumieć procesów, zachodzących w nim w XIX wieku. Rozważania te stają się także przyczyną do bliższej charakterystyki despotyzmu, jako systemu determinującego w pewnym stopniu charakter narodowy Rosjan.Kolejnym wątkiem jest rosyjska przyroda i geografia. Podłożem do rozpatrzenia tej problematyki stała się tak zwana oświeceniowa teoria klimatu, stworzona w drugiej połowie XVIII wieku przez francuskiego filozofa, Monteskiusza. Dowodził on, iż klimat danego państwa ma znaczący wpływ na zachowania i nawyki żyjących w nim ludów, czego potwierdzenie stanowią także dzieła Mickiewicza i markiza de Custine.Istotną kwestią, mającą poniekąd związek z powyższymi dwoma, jest także historia i architektura ówczesnej rosyjskiej stolicy – Petersburga. Miasto to miało odegrać w historii Rosji kluczową rolę, stając się dla niej swego rodzaju „oknem na zachód”. Podzieliło jednak europejskich komentatorów na dwie przeciwstawne grupy – pierwszą, zafascynowaną nowoczesnością i elegancją „architektonicznego dziecka” cara Piotra I oraz drugą, pełną krytyki dla jego sztuczności i wyglądu nieadekwatnego dla miejsca, w którym powstało. Godny uwagi jest także zawarty w tym rozdziale opis pomnika Piotra Wielkiego, znajdującego się właśnie w Petersburgu. Ów monument rzuca nowe światło na postać samego cara, porównanego w tym wypadku z Markiem Aureliuszem.Ostatnim podjętym wątkiem jest wizja rosyjskiego społeczeństwa, wyłaniająca się zarówno z Mickiewiczowskiego Ustępu, jak i z relacji markiza de Custine.