Romantic roots of the early works of Fyodor Dostoevsky

The following diploma paper deals with the analysis of four of the realism Fyodor Dostoevsky's works: "Poor Folk", "The Double", "The Landlady", "White Nights". The early stage of Dostoevsky's writing, can be described as fully corresponding to the model of a romantic prose. Times unpleasant for romantic sensitivity, rapture of love and insensitivity of social justice were not an obstacle for his creations. He placed his dreaming, unfortunately in love, unable to come in terms with the cruelty of Nicolas I world system and struggling with bureaucracy characters in a realistic and natural world. By this he proved that a new literary style can inflict a surprising new look on a long forgotten and seemingly expired problem of unfulfilled love and human psyche, torn apart between two worldviews : realism and romanticism. From the very beginning, the writer concentrated on the process of perceiving the reality by human rather then, the social value of the idea itself. He focused on the process of thinking, perceiving the world, deep analysis of human nature. With each next work, Dostoevsky's analysis becomes more detailed and itself becomes the subject of the book. The writer proved many times that one could find and appreciate the value of true romanticism despite the reality of XIX-th century Russia. Deliberating on the literary output of this outstanding writer one has to stress, that in the aforementioned works, Dostoevsky used the European literary achievements and thoughts to create his own specific style, by means of which, he marched constantly towards psychological prose.

Temat pracy obejmuje analizę czterech dzieł Fiodora Dostojewskiego: „Biedni ludzie”, „Gospodyni”, „Sobowtór” i „Białe noce”. Bez wątpienia wczesna twórczość pisarza spełnia wszelkie kryteria dzieła romantycznego. Fakt, iż tworzył on w czasach nieprzychylnych miłosnym uniesieniom, kontemplacji najwyższego z uczuć, ale także wrażliwości romantycznej na niesprawiedliwość społeczną bynajmniej nie przeszkodził mu w działaniu. Swoich bujających w obłokach, nieszczęśliwie zakochanych czy niemogących się pogodzić z okrutnym systemem kastowym czasów Mikołaja I i wszechobecnym biurokratyzmem bohaterów umieścił w realistycznym i „naturalnym” świecie. Udowodnił tym samym, że zupełnie nowy kierunek literacki może dać zaskakujące spojrzenie na już dawno zapomniany i, wydawałoby się, wyczerpany problem niespełnionej miłości i psychiki człowieka rozdartego pomiędzy dwoma światopoglądami: realizmem i romantyzmem. Od samego początku pisarz bardziej koncentrował się na procesie odbierania rzeczywistości przez człowieka, aniżeli na samej społecznej wartości idei. Skupiał się na procesie myślenia, odczuwania świata, głębokiej analizie ludzkiej natury. Z każdym kolejnym dziełem Dostojewskiego analiza ta jest bardziej szczegółowa i wnikliwa, staje się samoistnym tematem dzieła. Pisarz wielokrotnie udowadniał, że pomimo realiów dziewiętnastowiecznej Rosji można jednak odnaleźć i docenić wartości romantyzmu. Analizując twórczość tego wybitnego pisarza, należy podkreślić, iż w omawianych utworach Dostojewski wykorzystał dorobek literatury i myśli europejskiej, aby stworzyć swoisty styl pisarski. W ten sposób konsekwentnie dążył ku prozie psychologicznej.