Kłaj - village on the border of the Niepołomicka Forest

The author had dealt with Kłaj, the village situated south-eastward of Cracow, on the border of the famous Niepołomicka Forest, covering 75% of its area. The rest of Kłaj occupies lowland on the Raba river (the Vistula’s tributary). The natural environment of the discussed village shows a considerable low level of pollution.Kłaj was founded in the 13th cent. As the centre of royal Niepołomicka Forest administration. When this function was transferred to the new town of Niepołomice, in 1340, the village lost its importance. But the Forest was crucial for its existence. The redevelopment began in the 19th cent., due to the railway line Silesia-Cracow-Przemyśl. In the postwar period the commune of Kłaj, consisted actually of 9 villages, was organized. The spatial pattern of settlement at Kłaj forms a cluster of roads, with compact build-up areas. The number of single-family buildings grows quickly. There are several old chapes and wooden houses – and the modern church. Along the southern border of Kłaj the A-4 Highway from Cracow to Tarnów and far eastward in under construction. Kłaj is the great village, populated by 3259 people in 2010. The demographical growth is due to an inflow of people from Cracow and other localities, and owing the natural increase.Basic function of Kłaj are: trade, construction, industry and forestry, while the tourism is undeveloped. There are many commuters, working in Cracow, Bochnia, and other cities, to which an access is easy, due to the railway line and the completed section of the highway.According to the plans, the build-up zones will grow and agricultural lands will be reduced. The village is attractive as a residential place because of the Forest nearby and the vicinity of Cracow. But the highway can be a barrier to the spatial growth in south – like the railway line in north, separating the village from the forest.In the author’s opinion, conditions of living at Kłaj are good and the village should develop in the future, having more and more inhabitants. Maybe Kłaj will obtain civic right some day?

Kłaj położony jest w województwie małopolskim, w powiecie wielickim, w gminie Kłaj, w zachodniej części Kotliny Sandomierskiej. Kłaj charakteryzuje się równinną rzeźbą terenu. Dominują tu gleby średniej jakości. Na południu Kłaja przepływa Raba, prawobrzeżny dopływ Wisły. Puszcza Niepołomicka zajmuje aż 75% powierzchni Kłaja, znajduje się w niej m.in Ośrodek hodowli żubrów. Stan środowiska naturalnego w Kłaju jest dobry, a cała gmina zaliczana jest do najmniej skażonych w województwie małopolskim.Kłaj znano już w XIII wieku, gdy dzisiejszą Puszczę Niepołomicką nazywano „Lasem Kłaj”, bo wtedy centrum dóbr królewskich w tym rejonie była właśnie ta wieś. Dopiero po 1340 r. funkcję tę przejęły Niepołomice. W wyniku rozbiorów Kłaj znalazł się pod zaborem austriackim. Działania wojenne I i II wojny światowej pozostawiły w Kłaju m.in cmentarz wojenny z 1939 r. w Puszczy Niepołomickiej. Po wojnie Kłaj stał się siedzibą gminy.Osadnictwo w Kłaju tworzy układ wielodrożny, z równoległymi trzema pasmami zabudowy o charakterze ulicówek. Dominuje tu zabudowa jednorodzinna, która od lat 90. bardzo szybko się rozwija. W Kłaju są jeszcze przydrożne kapliczki z XIX w. oraz drewniane chałupy z przełomu XIX i XX w.Kłaj w końcu 2010 roku liczył 3259 mieszkańców. Liczba ta systematycznie rośnie, wskutek napływu (m.in z Krakowa) i przyrostu naturalnego ludności.Głównymi funkcjami Kłaja są handel, budownictwo, przemysł i leśnictwo, a drugorzędną – turystyka. Wielu mieszkańców dojeżdża do pracy w Krakowie, Bochni i innych miastach, korzystając z autostrady i linii kolejowej. Plan zagospodarowania przestrzennego Kłaja zakłada zwiększanie powierzchni terenów zabudowy jednorodzinnej w Kłaju, kosztem terenów rolniczych. Kłaj dzięki swojemu położeniu jest bowiem atrakcyjnym terenem osadniczym. Budowana obecnie autostrady A4 z Krakowa na wschód zmieni krajobraz wsi, gdyż na południu pojawi się bariera dla osadnictwa, druga po linii kolejowej na północy. Autor ocenia warunki życia w badanej wsi, jako dobre i uważa, ze wieś w najbliższych latach będzie się rozwijać. Sprzyjać temu będzie dalszy wzrost liczby mieszkańców, a także rozwój budownictwa jednorodzinnego. Pojawiają się szanse nadania Kłajowi praw miejskich.