Application by analogy of the prohibition of self-dealing (article 108 of the Civil Code)

Bibliogr. s. 57. Streszcz. ang. s. 57. Autor podpisany na publikacji jako: Maciej Aureliusz Nycz.

Od wielu lat toczy się spór o to, czy przepisy dotyczące pełnomocnictwa można stosować per analogiam do organu osoby prawnej. Obecnie zarówno większość doktryny, jak i orzecznictwo raczej skłania się ku tezie, że jest to możliwe. Nie można jednak głosu doktryny i orzecznictwa traktować bezrefleksyjnie, gdyż istnieją poważne argumenty przeciwko takiemu stanowisku. Przy obowiązywaniu teorii organów na mocy art. 38 Kodeksu cywilnego nie wolno dopuścić do wprowadzenia konkurencyjnej teorii przedstawicielstwa; tylko ustawodawca może tak zrobić. Potocznie rozumiane podobieństwo instytucji nie może przemawiać za rozszerzeniem zakazu z art. 108 k.c. na inne stosunki prawne, lecz musi być podparte argumentami o charakterze językowym i systemowym.

The thesis of the article is that Article 108 of the Civil Code cannot be applied by analogy to a legal person, hence that the interpretation of Article 108 of the Civil Code adopted in literature and case law is incorrect because it both neglects linguistic, systemic and functional arguments as well as fails to take note of the essence of interpretation per analogiam legis. The article presents the theory of agency, the theory organs, and the theory of representation, discussing the differences and similarities between them. This is combined with the question of limited autonomy of commercial law, which is to support the interpretation per analogiam of Article 108 of the Civil Code. The focus is also on the principle of autonomy of will, an exception to which is found in the prohibition of self-dealing.