Wyrok ETPC w sprawie Centrum för Rättvisa v. Sweden jako wzorzec kontroli krajowych przepisów w zakresie inwigilacji elektronicznej

W ostatnich latach uwagę opinii publicznej coraz częściej zwraca problem stale rozbudowanych uprawnień inwigilacyjnych organów władzy publicznej. Chociaż uprawnienia te mają służyć ochronie bezpieczeństwa ogólnego, to w praktyce nie brakuje dowodów wskazujących na ich przydatność do realizacji celów pozaprawnych, takich jak kontrola społeczna. Nieograniczona kontrola w rękach władzy to droga to stworzenia systemu niedemokratycznego. W wydanym 19 czerwca 2018 r. wyroku w sprawie Centrum för Rättvisa (CfR) v. Szwecja, ETPC ponownie zajął się analizą krajowych przepisów inwigilacyjnych, uznając, że szwedzkie prawodawstwo wprowadzające mechanizmy inwigilacji elektronicznej zawiera wystarczające zabezpieczenia prawne i w efekcie nie prowadzi do naruszenia postanowień Konwencji. Po raz pierwszy od niemal 10 lat ETPC, badając krajowe przepisy inwigilacyjne, nie stwierdził naruszenia norm wynikających z Europejskiej Konwencji. Wyrok w sprawie CfR prowadzi do konieczności ponownej oceny, czy i w jakim zakresie stosowanie masowej inwigilacji można pogodzić z postanowieniami Konwencji. Celem artykułu jest jednak nie tylko szczegółowe omówienie wyroku, ale również wskazanie praktycznych konsekwencji dla oceny zgodności krajowych przepisów inwigilacyjnych z Konwencją. Ponadto rozważano, czy wykładnia przepisów konwencyjnych dokonana w sprawie CfR świadczy o odejściu Trybunału od wcześniejszego orzecznictwa, czy też może świadczyć o jego ewolucji w kierunku uwzględniającym argumenty zwolenników wzmocnienia uprawnień państwa w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego.

In recent years, public attention has been increasingly drawn to the problem of the constantly expanding surveillance powers of public authorities. Although these powers are intended to protect public security, there is a lot of evidence indicating their suitability for achieving non-legal purposes, such as social control. Unlimited control in the hands of government is a way to create an undemocratic state. In the judgment of Centrum för Rättvisa v. Sweden (CfR), issued on 19 June 2018, the ECtHR again examined national surveillance laws, considering that the Swedish legislation introducing electronic surveillance mechanisms contained sufficient legal safeguards and, as a result, did not lead to a violation of the Convention. For the first time in almost 10 years, the ECtHR had found no violation of standards arising from the European Convention when examining national surveillance regulations. The judgment in the CfR case leads to the need to reassess whether and to what extent the use of mass surveillance can be reconciled with the provisions of the Convention. However, the purpose of the article is not only to discuss the judgment in detail, but also to indicate practical consequences for assessing the compliance of national surveillance regulations with the Convention. In addition, it will be considered whether the interpretation of convention provisions in the CfR case indicates a departure of the Court from its previous case-law, or whether this case-law may evolve in a direction that takes into account arguments of the supporters of strengthening the state’s powers in the field of national security.