Wyd. 1. Tł. Steven Jones

Polski ezoteryzm końca XIX i pierwszych dekad XX wieku stanowi obszar zbadany dotychczas jedynie w niewielkim stopniu - nigdy nie stał się on przedmiotem systematycznych i kompleksowych analiz. Celem programu badawczego realizowanego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pt. Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1900 (0186/NPRH4/H2b/83/2016) było wypełnienie tej luki. Tom prezentuje wybrane efekty przeprowadzonych badań. Osoby i koncepcje przedstawione w niniejszej książce stanowią jedynie wycinek, reprezentatywny dla głównych wątków tego nurtu kultury i jednocześnie dobrze ukazujący jego specyfikę. Zaprezentowane tu postacie zostały potraktowane jako swego rodzaju ikony ukazujące najbardziej charakterystyczne cechy polskiej tradycji ezoterycznej, a także jej różnorodność i wielowątkowość. Przedstawieni tu polscy ezoterycy byli powiązani ze sobą tak osobiście, jak i ideowo. Pomimo tego wyraźne są także różnice w ich poglądach, wielość interpretacji tych samych wątków, odmienne podejście do tych samych kwestii. Tworzą oni, jak sądzimy, układ w którym idee przepływały i ulegały zmianom. W książce zamieszczono 11 studiów poświęconych najbardziej wyrazistym postaciom polskiej myśli ezoterycznej - Julianowi Ochorowiczowi (autorstwa Anny Mikołejko), Józefowi Świtkowskiemu (autorstwa Agaty Świerzowskiej), Józefowi Chobotowi (autorstwa Anny Mikołejko), Mieczysławowi Geniuszowi (autorstwa Agaty Świerzowskiej), Agnieszce Pilchowej (autorstwa Izabeli Trzcińskiej), Wandzie Dynowskiej (autorstwa Izabeli Trzcińskiej), Tadeuszowi Rychterowi (autorstwa Diany Oboleńskiej i Moniki Rzeczyckiej), Konstantemu Moes-Oskragielle (autorstwa Moniki Rzeczyckiej i Karoliny Marii Hess), Błażejowi Włodarzowi (autorstwa Moniki Rzeczyckiej i Przemysława Sieradzana), Włodzimierzowi Tarło-Mazińskiemu (autorstwa Jarosława Tomasiewicza i Przemysława Sieradzana) i Andrzejowi Strugowi (autorstwa Tadeusza Cegielskiego). Tom kończy esej poświęcony ezoterycznej i prasie i wydawnictwom książkowym w omawianym okresie (autorstwa Urszuli Patockiej-Sigłowy). Można go potraktować jako swego rodzaju podsumowanie rozważań zaprezentowanych we wcześniejszych artykułach. Bardzo bogaty rynek wydawniczy – i dotyczy to zarówno liczby ukazujących się czasopism, książek czy serii wydawniczych jak i zakresu podejmowanej problematyki - jest, wyraźnym dowodem zainteresowania ezoterycznymi ideami, a także świadectwem ich bardzo żywego, zazwyczaj bardzo indywidualnego odbioru.

The Polish esotericism of the late 19th and early decades of the 20th century is an area barely examined so far and has never been subject to systematic analysis. The aim of the research program implemented as part of the National Program for the Development of Humanities in the years 2016-2019 titled Polish Culture in Relation to Western Esoteric Philosophy in the years 1890-1900 (0186/NPRH4/H2b/83/2016) (Narodowy Program Rozwoju Humanistyki: Kultura polska wobec zachodniej filozofii ezoterycznej w latach 1890-1900) was to fill this gap. The book presents the selected results of the research. The people and concepts presented in this volume are only a modest fragment, representative of the main strands of this cultural trend while at the same time revealing its specificity well. The figures presented here are treated as icons, in a way, who illustrate the most characteristic features of the Polish esoteric tradition, as well as its diversity. The Polish esotericists presented here were connected personally and ideologically. Despite this, the differences in their views are evident, as is the multiplicity of interpretations of the same threads and different approaches to the same issues. The volume contains 11 studies dedicated to the most distinc Polish esoteric thinkers: Julian Ochorowicz (authored by Anna Mikołejko), Józef Świtkowski (authored by Agata Świerzowska), Józef Chobot (authored by Anna Mikołejko), Mieczysław Geniusz (authored by Agata Świerzowska), Agnieszka Pilchowa (authored by Izabela Trzcińska), Wanda Dynowska (authored by Izabela Trzcińska), Tadeusz Rychter (authored by Diana Oboleńska and Monika Rzeczycka), Konstanty Moes-Oskragiełło (authored by Monika Rzeczycka and Karolina Maria Hess), Błażej Włodarz (authored by Monika Rzeczycka and Przemysław Sieradzan), Włodzimierz Tarło-Maziński (authored by Jarosław Tomasiewicz and Przemysław Sieradzan) and Andrzej Strug (authored by Tadeusz Cegielski). The volume concludes with an essay devoted to esoteric press and book publishing in the discussed period (authored by Urszula Patocka-Sigłowy). It can be treated as a kind of summary of the considerations presented in previous articles. The extremely rich publishing market - and this applies to the number of journals, books, or publishing series as well as the scope of the subject matter - is clear proof of the interest in esoteric ideas, and also a testimony of their very lively, usually highly individual reception.