Jagiellonian University Repository
Contra spem spero : spotkania Herlinga z Szałamowem
Communities & Collections
pcg.skipToMenu
Except where otherwise noted, this item's license is described as Udzielam licencji. Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Contra spem spero : spotkania Herlinga z Szałamowem
Bibliographic description
| title: | Contra spem spero : spotkania Herlinga z Szałamowem |
| alternative title: |
Contra spem spero : meeting of Herling-Grudzinski with Shalamov Contra spem spero : встречи Густава Герлинга-Грудзинского с Варламом Шаламовым Contra spem spero : vstreči Gustava Gerlinga-Grudzinskogo s Varlamom Ŝalamovym |
| author: | Przebinda Grzegorz 
|
| journal title: | Studia Pigoniana |
| title of volume: | Contra spem spero : przeciw niepamięci |
| issue: | 2 |
| date of publication : | 2019 |
| pages: | 67-93 |
| ISSN: |
2657-3261 |
| ISBN: |
978-83-64457-53-1 |
| DOI: | |
| language: | Polish |
| journal language: | Polish |
| abstract in Polish: | Artykuł stanowi próbę całościowego, syntetycznego opisu stosunku Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (1919–2000) – wielkiego polskiego pisarza na emigracji, w przeszłości (1940–1942) więźnia stalinowskich łagrów, a potem autora Innego Świata (1951) – do twórczości Warłama Szałamowa (1907–1982), wybitnego pisarza rosyjskiego, tworzącego w ZSRR, wcześniej (1929–1931; 1937–1951) długoletniego więźnia sowieckich łagrów. Szałamow jest przede wszystkim znany jako autor genialnych, acz niezwykle mrocznych Opowiadań kołymskich (pisane w 1954–1962, publikowane od 1966–1967), autobiograficznych, ale głównie opisujących kondycję człowieka pierwszej połowy XX wieku w warunkach skrajnie nieludzkich. Czytając gorliwie Szałamowa od początku lat 70. aż do końca życia, Herling poszukiwał u tego rosyjskiego pobratymca (którego znał oczywiście jedynie z lektury), odpowiedzi zarówno na pytania o znaczeniu historycznym, jak i te o wymiarze metafizycznym. Z jednej strony, postawa i twórczość ludzi jak Szałamow była dlań dowodem na istnienie "innej Rosji" niejako "źródła podziemnego" w procesie nieuchronnego, jak wierzył Herling, wyzwalania Europy Wschodniej i Środkowej z jarzma komunizmu. Z drugiej wszak strony, polski pisarz nie przyjmował skrajnie pesymistycznego obrazu świata i człowieka Szałamowa, wierząc gorąco, iż w każdej istocie ludzkiej istnieje – mówiąc językiem Franza Kafki – "twarde jądro", którego nie jest w stanie wykorzenić najbardziej nieludzki ustrój. Nie potrafiły tego dokonać ani nazizm, ani komunizm, określane przez Herlinga mianem "braci-bliźniaków". Polski pisarz uznawał ostatecznie Szałamowa – dodajmy, iż przekonanego ateistę – za osobę świętą, obok notabene takich arcyważnych dla Europy postaci, jak ojciec Maksymilan Kolbe, Janusz Korczak, Albert Camus czy Franz Kafka. |
| abstract in English: | The article is an attempt at a comprehensive, synthetic description of the attitude of Gustaw Herling-Grudzinski (1919–2000) – a great Polish writer in exile, a prisoner of Stalinist labour camps (1940–1942), and then the author of A World Apart (1951) – to the work of Varlam Shalamov (1907–1982) – an eminent Russian writer who wrote in the USSR and had been a former long-term prisoner of the Soviet labour camps (1929–1931; 1937–1951). Shalamov is primarily known as the author of the brilliant, but extremely dark Kolyma Tales (written in 1954–1962, and published 1966–1967), autobiographical, but above all describing the state of the human being of the first half of the 20th century in extremely inhuman conditions.Eagerly reading Shalamov from the beginning of the 70s until the end of his life, Herling sought from this Russian brotherly soul of his (whom he had obviously known from his publications only) the answers to both historical and metaphysical questions. On the one hand, the attitude and creative works of people like Shalamov proved to him that "another Russia" did exist – as a sort of "underground source" in the process of liberating of Eastern and Central Europe from the yoke of Communism – inevitable in Herling’s view. On the other hand, the Polish writer did not accept Shalamov’s extremely pessimistic picture of the world and the human being, strongly believing that there is a "hard core" in man, in Franz Kafka’ language, that cannot be eradicated by even the most inhuman system, neither Nazism nor Communism, referred to by Herling as "twin brothers". The Polish writer finally recognized Shalamov – a convinced atheist it should be added – as a saintly person, alongside with the noteworthy figures who were so important for Europe – Father Maksymilan Kolbe, Janusz Korczak, Albert Camus or Franz Kafka. |
| abstract in other languages: | В статье предпринята попытка обобщённого, синтетического описания отношения Густава Герлинга-Грудзинского (1919–2000) – выдающегося писателя польской эмиграции, в 1940– 1942 годах узника сталинских лагерей, автора "Иного мира" (1951) – к творчеству Варлама Шаламова (1907–1982), замечательного русского писателя, многолетнего – 1929–1931; 1937–1951 – узника советских лагерей. Шаламов известен прежде всего как автор гениальных, необычайно мрачных "Колымских рассказов", написанных в 1954–1962 годах и публиковавшихся начиная с 1966–1967 годов. Эти рассказы автобиографичны, а главным их предметом стало состояние человека первой половины XX века в совершенно нечеловеческих условиях. Внимательно вчитываясь в прозу Шаламова начиная с 1970-х годов и до конца жизни, Герлинг искал у своего русского побратима, (которого знал лишь по литературному творчеству) ответа как на исторически значимые вопросы, так и на вопросы метафизические. С одной стороны, позиция и творчество людей, подобных Шаламову, была для Герлинга доказательством существования "иной России" – своеобразного "подземного источника" в процессе неминуемого – во что польский писатель верил свято – освобождения Восточной и Центральной Европы от коммунистического ига. Однако с другой стороны, Герлинг не принимал шаламовского крайне пессимистического образа мира и человека, горячо веря в наличие в каждом человеческом существе – говоря словами Франца Кафки – "твёрдого ядра", которое не в силах истребить самый бесчеловечный строй. Было это не под силу ни нацизму, ни коммунизму – режимам, называемым Герлингом "братьями-близнецами". Польский писатель считал Шаламова – убеждённого атеиста – святым, равным необычайно важным для Европы Максимилиану Кольбе, Янушу Корчаку, Альберу Камю и упомянутому Францу Кафке. |
| keywords in Polish: | Gustaw Herling-Grudziński, "Inny Świat" Herlinga, "Dziennik pisany nocą", Opowiadania kołymskie, nadzieja a historia, wolna literatura rosyjska, polska literatura emigracyjna, komunizm i nazizm – bracia-bliźniacy, Gułag a Auschwitz, historia sowieckich obozów koncentracyjnych, przekłady polskie Opowiadań kołymskich, Opowiadania kołymskie w Italii, demokratyczna Rosja, "inna Rosja", Rosja w polskich oczach, zachowanie człowieka w sytuacjach granicznych, zachowania ludzi religijnych i niereligijnych w sowieckich łagrach |
| keywords in English: | Gustav Herling-Grudzinski, hope and history, free Russian literature, Polish literature in exile, Communism and Nazism – twin brothers, Gulag and Auschwitz, A World Apart by Gustav Herling, history of Soviet concentration camps, Diary Written at Night by Herling, Kolyma Tales, Kolyma Tales in Italy, Polish translations of Kolyma Tales, Varlam Shalamov, democratic Russia, “another Russia", Russia in Polish eyes, human behaviour in extreme situations, human behaviour of religious and non-religious people in Soviet labour camps |
| keywords in other languages: | Густав Герлинг-Грудзинский, "Иной мир" Герлинга, "Дневник, написанный ночью", Варлам Шаламов, "Колымские рассказы", польские переводы "Колымских рассказов", "Колымские рассказы" в Италии, "иная Россия", демократическая Россия, польский взгляд на Россию, поведение человека в пограничных ситуациях, верующие и неверующие люди в советских концлагерях, ГУЛАГ и Аушвиц, коммунизм и нацизм – братья-близнецы, литература польской эмиграции, надежда и история |
| number of pulisher's sheets: | 1,62 |
| departmental parameterization: | 5 |
| affiliation: | Wydział Filologiczny : Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej |
| type: | journal article |
| subtype: | academic paper |
Files in this item
This item appears in the following Collection(s)
Except where otherwise noted, this item's license is described as Udzielam licencji. Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 3.0 Polska
Projekt „Repozytorium otwartego dostępu do dorobku naukowego i dydaktycznego UJ” współfinansowany w ramach poddziałania 2.3.1 „Cyfrowe udostępnianie zasobów nauki” Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i budżetu państwa na podstawie umowy o dofinansowanie nr POPC.02.03.01-00-0030/17-00
