Pope Pius XII in communist propaganda in Poland in the years 1945-1958

Praca stanowi próbę analizy propagandy antypapieskiej w Polsce w latach 1945-1958, widzianej przez pryzmat słowa drukowanego: gazet, książek i broszur (a w przypadku zamieszczanych w nich karykatur i fotografii – także przez pryzmat obrazu), zróżnicowanych pod względem swego przeznaczenia i charakteru. Autor pragnął odpowiedzieć na pytania: w jaki sposób kreowano negatywny wizerunek Piusa XII? Jakie zarzuty formułowano pod jego adresem? Jaki obraz biskupa Rzymu wyłaniał się z komunistycznej propagandy? I w końcu, jaką dynamikę przybierała ona w omawianym okresie? Praca składa się z czterech rozdziałów. Pierwszy ma na celu zarysowanie relacji pomiędzy Kościołem katolickim a władzami komunistycznymi. Przedstawiono w nim stosunek Piusa XII do systemu komunistycznego oraz państw za „żelazną kurtyną” oraz zarysowano politykę obozu rządzącego Polski Ludowej wobec Kościoła. Kolejny rozdział skupia się na analizie narzędzi i form propagandy antypapieskiej. Charakterystyce poddano przemówienia wygłaszane przez dygnitarzy partyjnych i państwowych, posiedzenia plenarne rad narodowych, wiece i masówki w zakładach pracy, zebrania gromadzkie oraz spotkania członków instytucji i organizacji społecznych. Następnie autor pochylił się nad samymi publikacjami zawierającymi antypapieskie treści: książkami, broszurami i artykułami prasowymi. Scharakteryzowane zostały także listy „zwykłych obywateli” do gazet, komentarze udzielane przez nich dziennikarzom, a także małe formy satyryczne oraz karykatury. W rozdziale trzecim dokonano analizy oskarżeń rzucanych pod adresem Piusa XII. Tytuły poszczególnych podrozdziałów to słowa-klucze, odnoszące się do zarzutów podnoszonych przez propagandzistów. Brzmią one: „Faszysta, hitlerowiec”, „Antykomunista, papież atlantycki, podżegacz wojenny”, „Kapitalista, nepota, wróg robotników i chłopów”, „Germanofil, antypolski rewizjonista” oraz „Reakcjonista w zakresie nauki, wiary i moralności”. Po omówieniu oskarżeń odnoszących się do określonej kwestii, autor w każdym z podrozdziałów podjął się próby oceny ich słuszności w świetle najnowszych opracowań. Ostatni rozdział omawia dynamikę propagandy antypapieskiej we wspomnianym zakresie chronologicznym.

The main aim of this master's thesis is to analyse antipapal propaganda in communist Poland in the years 1945-1958, seen through the prism of newspapers, books and brochures. Dissertation contains four chapters. The first part of thesis describes relations between the Catholic Church and communist regime. The second chapter characterizes the tools of antipapal propaganda. The third part of dissertation contains an analyse of accusations made against pope Pius XII. The last chapter shows dynamics of antipapal propaganda.