Evolution of Natural Environment in Polish part of the River Białka Catchment (The Central Western Carpathian Mts.)

The author has dealt with the evolution of the Polish part of the River Białka catchment, covering 127 km2.The discussed changes are initiated both by natural and anthropogenic factors. Among the former ones important are extreme weather phenomena, i.e. heavy rains and strong winds. The anthropopressure elements are mostly: a tourist-recreational function of the villages within the catchment, agriculture and other economic activities.The natural factors cause changes of river beds, transformation of mountain slopes, changes in a forest stand and an renaturalization of the landscape. Due to the anthropogenic factors a degradation of the natural environment occurs, i.e. water and air pollution, the changes of the relief within valleys and on the slopes. Very oppressive are illegal waste dumps.The author has shown distribution of the chosen anthropopressure factors and the natural environment impressionability under then. There is also an attempt to landscape evolution prognosis for the nearest several years.

W pracy przedstawiono przemiany środowiska przyrodniczego polskiej części zlewni Białki, której powierzchni zajmuje 127 km2.Na obszarze badań przemiany środowiska inicjowane są przez naturalne i antropogeniczne czynniki presji. Wśród naturalnych czynników presji należy wymienić ekstremalne zjawiska atmosferyczne: intensywne opady deszczy i silny wiatr. Współcześnie głównymi czynnikami antropopresji na badanym obszarze są: rozwój funkcji turystyczno-rekreacyjnej wsi, rozwój osadnictwa, rolnictwo oraz gospodarka człowieka. Przemiany do jakich dochodzi przy oddziaływaniu naturalnych czynników presji to m.in: zmiany koryt rzecznych, transformacje w obrębie stoków, przemiany w drzewostanie oraz przemiany krajobrazu pod wpływem renaturalizacji. Odbywa się również degradacja środowiska związana z działalnością człowieka: skażenie wód powierzchniowych, zanieczyszczenie powietrza, przekształcenia rzeźby dolin i stoków. Uciążliwym problemem dla środowiska przyrodniczego są także powstające dzikie wysypiska śmieci.W pracy zaprezentowano przestrzenne zróżnicowanie wybranych czynników presji oraz podatność środowiska na ich oddziaływanie. W niniejszej pracy podjęto próbę prognoz przemian krajobrazu na najbliższe kilka lat.