Cure a person, not a disease - an approach to mental health and the mentally ill in the medieval Arab-Muslim empire

Praca przedstawia podejście do zdrowia psychicznego oraz osób chorych psychicznie w imperium arabsko-muzułmańskim od VIII do XIII w. Opisane są podstawy teoretyczne oraz wypracowane w tym okresie metody leczenia chorób psychicznych. Rozumienie zdrowia i chorób psychicznych w imperium nie było bowiem jednolite; według medycyny ludowej i tzw. medycyny prorockiej choroby psychiczne miały wyłącznie duchowe podłoże. Należało je zatem leczyć metodami duchowymi, jak modlitwa, recytacja Koranu czy egzorcyzmy. Jednocześnie średniowieczna nauka arabska opracowała pionierski model zdrowia człowieka, w którym dusza i ciało wzajemnie na siebie oddziałują, a przyczyny chorób psychicznych mogą leżeć zarówno w czynnikach psychologicznych, jak i fizjologicznych, wrodzonych predyspozycjach oraz czynnikach zewnętrznych. Praca przybliża odkrycia z zakresu psychologii, psychiatrii, psychosomatyki i psychofizjologii dokonane przez uczonych arabskich, a także opracowane przez nich nowatorskie metody terapii, takie jak psychoterapia, muzykoterapia, aromaterapia i in., z których wiele stosowanych jest współcześnie. Szczególną uwagę poświęcono mało znanemu uczonemu, Aḥmadowi ibn Sahlowi al-Balḫīemu i jego niekiedy kontrowersyjnym metodom terapii. W pracy szczególna uwaga poświęcona jest humanitarnemu sposobowi traktowania osób chorych psychicznie w instytucjach medycznych w imperium oraz czynnikach, które wpłynęły na jego ukształtowanie. Zadziwiać może fakt, iż w średniowiecznym imperium dbano o zróżnicowaną dietę, czyste ubrania, dostęp do światła słonecznego i zieleni, metody relaksacyjne czy aktywność fizyczną pacjentów. Wynikało to przede wszystkim ze wspomnianego holistycznego spojrzenia na zdrowie człowieka, w którym dobrostan fizyczny i psychiczny były tak samo ważne. Także dziedzictwo greckie, przejęte i rozwijane przez arabskich uczonych, oraz islam wpłynęły na sposób postrzegania i traktowania chorych w instytucjach medycznych. Jednakże, to nie podejście naukowe było rozpowszechnione w społeczeństwie imperium, lecz przekonanie o duchowych przyczynach chorób psychicznych, mające swoje źródło w wierzeniach przed islamskich, zwyczajach kulturowych oraz braku dostępu do naukowych form terapii. Praca bada te czynniki oraz uwarunkowania i procesy społeczne, które wpłynęły na utrzymanie się stygmatyzacji społecznej osób chorych psychicznie w imperium, pomimo rozwoju teorii i praktyki leczenia chorób i zaburzeń psychicznych. Współczesne poszukiwanie nowego, muzułmańskiego podejścia do badań nad psychiką kierują uwagę właśnie w stronę dziedzictwa złotych wieków islamu. Jego poznanie może rozszerzyć pole do dyskusji na temat definiowania i kształtowania psychologii muzułmańskiej, oraz ułatwić wskazanie, które z jej elementów wywodzą się ze średniowiecznego podejścia naukowego, a które ze zwyczajów kulturowych zróżnicowanego świata muzułmańskiego.

The aim of the study is to present the approaches to mental health and the mentally ill in the Arab-Muslim Empire from the eighth to the thirteenth century. Both theoretical basics and methods of treating mental illnesses developed during this period are described in the study. In the Arab-Muslim Empire the understanding of mental health and illnesses was not consistent. From the popular and prophetic medicine’s perspective mental illnesses were of only spiritual nature. Therefore, they were to be treated with spiritual methods such as prayer, recitation of the Quran, exorcism etc. At the same time, medieval Arab science developed a pioneering model of human health in which the soul and the body interacted, and mental illnesses could be caused by both psychological and physiological factors, innate predispositions and external factors. The study describes discoveries of the Arab scientists in the fields of psychology, psychiatry, psychosomatics and psychophysiology, as well as innovative methods of therapy, such as psychotherapy, music therapy, aromatherapy, etc., developed in the mentioned period, many of which are used today. A particular attention was paid to a less known medieval scientist Aḥmad ibn Sahl al-Balḫī, and his, sometimes controversial, methods of therapy. A caring approach to the mentally ill in medical institutions of the Empire is also presented, as well as the factors that influenced it. It may be surprising that in the medieval Arab Empire medics paid great attention to appropriate diet, clean clothes, access to sunlight and greenery, relaxation methods and physical activity of the patient. Such an approach resulted from the mentioned holistic view on human health, in which physical and mental well-being were equally important. Moreover, the Greek heritage, adopted and developed by Arab scholars, as well as Islam were of great importance when it comes to perceiving and treating mentally ill patients in medical institutions. However, it was not the scientific approach that was prevalent among the society of the Empire, but the belief in the spiritual causes of mental illnesses, rooted in pre-Islamic beliefs, cultural customs and the lack of access to scientific therapies. These factors, as well as conditions and social processes which influenced the persistence of social stigma of the mentally ill in the Arab Empire, in spite of the rapid development of theories and treatments are examined. A search for a new, Muslim approach to the study of the psyche, which occurs today, focuses also on the legacy of the Islamic Golden Age. A knowledge of its heritage can enrich the discussion on defining and the formation of Muslim psychology, and facilitate the identification whether its elements derive from the Medieval scientific approach or from cultural customs of the diverse Muslim world.