The influence of the Polish parliament to changes in electoral law introduced by the Electoral Code

Opracowanie zostało poświęcone działalności polskiego parlamentu na rzecz kodyfikacji polskiego prawa wyborczego. Do 2011 roku było ono rozproszone w kilku aktach prawnych, które często w sposób odmienny regulowały procedurę wyborczą. W tradycji parlamentu inicjatywa ustawodawcza w zakresie zmian w ordynacjach leżała po stronie posłów. Projekt ustawy zgłoszony w 2008 roku przez członków ugrupowania Lewica i Demokracji był kontynuacją tej tendencji. W nowej ustawie widziano szanse na ujednolicenie dotychczasowych przepisów, a także na wprowadzenie nowych rozwiązań ukierunkowanych przede wszystkim na podniesienie frekwencji wyborczej. Pomysłodawcy pragnęli głównie konsolidacji unormowań. Pojawiały się jednak głosy organizacji pozarządowych, przedstawicieli środowisk prawniczych oraz organów realizujących prawo wyborcze (takich jak Państwowa Komisja Wyborcza), aby wykorzystać tą okazję i pochylić się nad kwestiami do tej pory nieuregulowanymi w ordynacjach. Proponowano między innymi dwudniowe głosowanie, indywidualne zawiadomienia o nadchodzących wyborach dostarczane przez wójta, udogodnienia dla osób niepełnosprawnych, głosowanie przez pełnomocnika, głosowanie korespondencyjne (początkowo z myślą o wyborcach przebywających poza granicami naszego kraju) i karty do głosowania bądź nakładki pisane alfabetem Braille’a. Ustawodawcom nie udało się uregulować instytucji głosowania przez Internet, oraz wprowadzić Centralnego Elektronicznego Rejestru Wyborców. W kwestii jakości nowej ustawy zdania są podzielone. Kodeks Wyborczy był tworzony często w pośpiechu i niechlujnie. Część rozwiązań nie zostało dostatecznie przeanalizowanych, co mogło być przyczyną rezygnacji z ich wdrożenia. Przykładem może być dostarczanie wspomnianych zawiadomień o wyborach – przez kilka posiedzeń nie udało się podjąć decyzji, czy mają być to druki z określonym adresatem i kto ma się pod nimi podpisywać. Ocenę ustawy obniżył także sposób wprowadzenia do ustawy jednomandatowych okręgów wyborczych do Senatu. Podczas posiedzenia Komisji, kiedy uzgadniano wspólne stanowisko, posłowie PO wykorzystując tymczasową większość uchwalili brzmienie obejmujące okręgi jednomandatowe. Rozwiązanie to było następnie odrzucone przez Sejm, po czym przywrócone w głosowaniu nad stanowiskiem Senatu. Ilość poprawek Izby Wyższej to także argument przeciwko ustawie. Zgłoszono ich aż 314, choć tylko 5 było poprawkami merytorycznymi. Nie mniej jednak dla wielu werdykt był jednoznaczny. W Senacie wprost mówiono, że Kodeks Wyborczy jest prawniczym bublem. Część przepisów została zaskarżona do Trybunału Konstytucyjnego przez posłów Prawa i Sprawiedliwości. Wyrokiem TK usunięto kilka najważniejszych rozwiązań przygotowanych przez wnioskodawców, między innymi ograniczenie wielkości plakatów wyborczych. Orzeczono także o częściowej niezasadności wyborów dwudniowych. Nadzieje, że Kodeks wprowadzi stabilność i stałość prawa wyborczego okazały się płonne. W ciągu kilku miesięcy od uchwalenia doszło do kilku nowelizacji. Do tej pory skutecznie wprowadzono 8 z nich.Ujednolicenie prawa wyborczego było, pomimo tych niedociągnięć, krokiem we właściwym kierunku i realizacją postulatów zgłaszanych już w połowie lat 90. ubiegłego stulecia. Nowa ustawa daje podstawy do udoskonalania polskiego prawa wyborczego. Pozostaje mieć nadzieje, że będą temu przyświecać jasne kryteria, jak te zawarte w Kodeksie Dobrej Praktyki w Sprawach Wyborczych uchwalonym przez Radę Europy w 2003 roku.

The study has been dedicated to the activities of the Polish parliament for the codification of Polish electoral law. Until 2011 it was distributed in several acts, which are often differently regulated the electoral process. In the tradition of parliamentary legislative initiative on the changes in the ordinances was done by the members. The draft law submitted in 2008 by the members of the grouping of the “Lewica i Demokraci” was a continuation of this trend. The new law was seen chances to harmonize existing regulations, as well as the introduction of new solutions aimed primarily at raising voter turnout. Originators mainly wanted to consolidate norms. However, there were voices of non-governmental organizations, representatives of firms and bodies pursuing an electoral law (such as the National Electoral Commission) to take advantage of this opportunity and look into issues until now unregulated in ordinances. Proposed, inter alia, two-days voting, individual notice of upcoming elections provided by the mayor, facilities for persons with disabilities, voting by the representative, voting by correspondence (originally designed for voters residing outside the borders of our country) and voting cards or braille overlays. Legislators failed to regulate the institution of voting via the Internet, and enter the Central Electronic Registry of Voters. In terms of the quality of the new law opinions are divided. The Election Code was created often hastily and sloppily. Part of solutions have not been sufficiently analyzed, which could be the cause of the resignation of its implementation. An example would be to provide these notices of election - for a couple of meetings failed to make a decision whether to be printed with a specific recipient, and who has to sign under them. The evaluation of the Act also reduced the way of introducing the bill single-mandate electoral districts for the Senate. During the meeting of the Commission, when consulted on a common position, PO members using a temporary majority passed a First Past The Post system. This solution was then rejected by the Parliament, and then return to vote on the decision of the Senate. Number of amendments of the Senate is also an argument against the law. Reported as many as 314, though only 5 amendments were substantive. Nevertheless, for many the verdict was clear. In the Senate, explicitly said that the Election Code is a legal Buble. Part of provisions have been referred to the Constitutional Court by the Members of the Prawo i Sprawiedliwość. The Constitutional Court ruling removed some of the important solutions prepared by the applicants, among other things, limit the size of campaign posters. Adjudicated as a partial illegitimacy of the election two days. Hopes that the Code will introduce stability and continuity of electoral law proved futile. Within a few months of enactment there were several amendments. Has effectively been eight of them.Codification of the of the electoral law was, in spite of these shortcomings, a step in the right direction and execution of the demands raised in the mid-90s of last century. The new law provides a basis for improving Polish electoral law. It remains to be hoped that they will be guided by clear criteria, such as those contained in the Code of Good Practice in Electoral Matters adopted by the Council of Europe in 2003.