Criminal responsibility of juveniles on the grounds of Criminal Code from 1997

Tematem niniejszej pracy jest odpowiedzialność karna nieletnich na gruncie kodeksu karnego z 1997 roku. Szczególna waga tego zagadnienia wynika z faktu, iż przewidziane w ustawie karnej środki stosowane są wobec młodzieży znajdującej się na progu życia. Czy przewidziane w przepisach kodeksu karnego rozwiązania są uzasadnione, czy wręcz przeciwnie przyniosą skutki odwrotne do zamierzonych? Czy znajduje uzasadnienie przyjęta w przepisie art. 10 § 2 kodeksu karnego granica wieku pozwalająca na pociągnięcie nieletniego do odpowiedzialności karnej w kontekście jego dojrzałości społecznej i rozumienia zasad moralnych? Pierwszy rozdział pracy zawiera uwagi na temat kształtowania się obecnie obowiązujących zasad odpowiedzialności nieletnich. Przedstawia się w nim wypracowane przez doktrynę z zakresu prawa karnego, przy uwzględnieniu wiedzy psychologicznej i pedagogicznej, modele postępowania z nieletnimi, które miały dać odpowiedź na pytanie jakie rozwiązania zapewnią zahamowanie wykolejenia społecznego i pozwolą na resocjalizację młodego przestępcy. W końcowym etapie I rozdziału zawarto uwagi na temat ewolucji polskiego ustawodawstwa dotyczącego odpowiedzialności nieletnich kontekście przyjętych rozwiązań modelowych. Ponadto dla porównania zaprezentowano rozwiązania przyjęte w projekcie Komisji Kodyfikacyjnej z 1921 roku, rozwiązania zawarte w kodeksie karnym z 1932, w kodeksie karnym z 1969 roku oraz w ustawie z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich. W dalszej części pracy znajduje się analiza rozwiązań przyjętych na gruncie kodeksu karnego z 1997 roku. Drugi rozdział pracy dotyczy przedmiotowych przesłanek odpowiedzialności nieletniego w oparciu o treść przepisu art. 10 § 2 k.k. Zawiera on analizę pojęcia nieletniego w konfrontacji z ustaleniami terminologicznymi przyjętymi w tym zakresie w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. W dalszej części prezentowany jest katalog przestępstw uzasadniających przyjęcie odpowiedzialności nieletniego w oparciu o przepis art. 10 § 2 k.k. z uwzględnieniem kwestii form zjawiskowych przestępstwa, czynu ciągłego i kumulatywnej kwalifikacji czynu. Końcowa część punktu pierwszego rozdziału poświęcona jest analizie przesłanki przedmiotowej odpowiedzialności nieletnich w postaci „okoliczności sprawy”, a punkt 2 zawiera uwagi na temat zakres odpowiedzialności nieletniego na zasadach art. 10 § 2 k.k. w relacji do przepisów ustawy z dnia 26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich, w szczególności jej artykułu 18. Przesłanki podmiotowe odpowiedzialności nieletniego na podstawie kodeksu karnego z 1997 roku stanowią przedmiot rozdziału trzeciego pracy. Podkreślono w nim obowiązującą również w zakresie odpowiedzialności nieletnich zasadę winy, sformułowaną w art. 1 § 3 kodeksu karnego oraz omawiam przesłanki uzasadniające stwierdzenie winy w postaci stopnia rozwoju sprawcy oraz jego właściwości i warunków osobistych, które mają niewątpliwy wpływ na rozumienie znaczenia popełnionego czynu i kierowania swoim postępowaniem. Końcowy fragment rozdziału trzeciego dotyczy bezskuteczności stosowanych dotychczas środków wychowawczych albo poprawczych jako fakultatywnej przesłanki odpowiedzialności nieletniego na podstawie art. 10 § 2 k.k. Stwierdzenie popełnienia przez nieletniego czynu w warunkach określonych art.10 § 2 k.k. stanowi uzasadnienie dla zastosowania określonej represji karnej. Temu właśnie zagadnieniu poświęcony jest czwarty rozdział niniejszej pracy magisterskiej. Omówiono w nim zasady wymierzania nieletniemu kary, wynikające wprost z treści przepisu art. 10 § 3 k.k. oraz dyrektywy jej wymiaru, sformułowane w oparciu o wypowiedzi doktryny i orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zakończenie pracy zawiera próbę podsumowania i wyrażenia własnej opinii w zakresie zagadnień poruszonych w pracy magisterskiej.

The main aim of this thesis is to discuss the criminal responsibility of juveniles on the grounds of Criminal Code from 1997. Importance of this issue relates to the fact the penal measures are applied to juveniles, people beginning their lives, what rises many important questions. Firstly, are the solutions provided by Criminal Code well-founded? Do they bring the expected results, or they act inversely? Secondly, is the age boundary, as in the art. 10 § 2 of Criminal Code, from when the juvenile may be held liable for his actions, justified considering the juvenile’s social and moral development? In particular, this thesis aims to point out the important differences between juveniles’ and adults’ criminial liability.