The reception of celibacy in Poland until the end of the 13th century

Od zarania chrześcijaństwa wspólnotom wiernych w Kościele przewodziło duchowieństwo, którego tożsamość kapłańska oparta na władzy święceń odróżniała je od stanu świeckiego oraz wyznaczała specyficzne zasady życia codziennego. Jednym z kluczowych elementów kształtujących tę tożsamość był celibat, który w dziejach Kościoła nie zawsze był jednakowo pojmowany ani konsekwentnie przestrzegany. Choć początki idei celibatu kapłańskiego sięgają czasów apostolskich, to jego pełne uregulowanie prawne i dążenie do wprowadzenia w całym Kościele przypadły na czas reformy gregoriańskiej, przyjętej w Polsce głównie za sprawą metropolity Henryka Kietlicza. Cel pracy stanowi zbadanie stopnia obowiązywania i zachowywania reguły życia wstrzemięźliwego wśród duchowieństwa polskiego wczesnego i pełnego średniowiecza. Główny problem badawczy zawiera się w pytaniu o czas oraz sposób przyjęcia celibatu jako normy prawnej w Kościele polskim. Pierwszy rozdział pracy posiada charakter wprowadzający, przedstawiając korzenie celibatu oraz jego dzieje do okresu soborów laterańskich. Rozdział drugi omawia problematykę życia rodzinnego i obyczajowości kleru polskiego w X-XII w. i odkrywa pierwsze próby przenikania do Polski reformy gregoriańskiej, a wraz z nią idei celibatu. W ostatnim rozdziale została zaprezentowana chronologicznie droga unormowania celibatu w prawie partykularnym prowincji gnieźnieńskiej oraz jego ustawicznego wdrażania i sankcjonowania na synodach.

Since the dawn of Christianity, communities of believers in the Church have been led by clergy whose priestly identity, based on the authority of ordination, distinguished them from the laity and determined specific rules for everyday life. One of the key elements shaping this identity was celibacy, which, however, was not always understood in the same way or consistently observed throughout the history of the Church. Although the origins of priestly celibacy date back to apostolic times, its full legal regulation and the drive to introduce it throughout the Church came during the Gregorian Reform, which was adopted in Poland mainly thanks to Metropolitan Henryk Kietlicz. The aim of this work is to examine the degree to which the rule of a continent life was observed and upheld among the Polish clergy in the early and high Middle Ages. The main research problem concerns the question of when and how celibacy was adopted as a legal norm in the Polish Church. The first chapter of the work is introductory, presenting the roots of celibacy and its history up to the period of the Lateran Councils. The second chapter discusses the issues of family life and customs of the Polish clergy in the 10th–12th centuries and traces the first attempts at introducing the Gregorian reform into Poland, along with the idea of celibacy. The final chapter presents, in chronological order, the process of regulating celibacy in the particular law of the Gniezno province and its continuous implementation and sanctioning at synods.