Przypisy

Komisje parlamentarne ds. służb specjalnych stanowią jedną z klasycznych form sprawowania kontroli nad działalnością wywiadowczą, jednak często uznawane są za nieskuteczne. W literaturze wskazuje się na wiele potencjalnych przyczyn tego stanu rzeczy, m.in na brak trwałej presji wyborczej, która zniechęcałaby parlamentarzystów do aktywnego zaangażowania, oraz na efekt zbieżności politycznej między władzą wykonawczą a większością parlamentarną, który osłabia intensywność działań kontrolnych. W niniejszym artykule proponujemy alternatywną hipotezę - hipotezę przejęcia regulacyjnego. Zakładamy, że członkowie komisji, wciągnięci w hermetyczny świat służb specjalnych i regularnie stykający się z jego problematyką, stopniowo przyjmują perspektywę instytucji, które powinni kontrolować. W artykule analizie poddano wyłącznie status prawny oraz skład osobowy komisji. Celem badania jest weryfikacja hipotezy asymetrii interesu – poprzez wykazanie, że zasiadanie w komisji, poza przypadkami członków już wcześniej powiązanych ze służbami, nie przynosi parlamentarzystom istotnych korzyści wyborczych ani partyjnych, a sam Sejm nie wykazuje zainteresowania wzmacnianiem pozycji komisji z uwagi na trwałą niechęć większości rządzącej do rozbudowy mechanizmów kontrolnych.

Parliamentary intelligence oversight committees are one of the classic forms of intelligence oversight, yet they are frequently regarded as inadequate. Many reasons have been proposed, such as a claim that legislators neglect oversight because of lack of sustained electoral pressure, or that political alignment between the executive and the legislative majority dampens oversight zeal. We propose yet another hypothesis-one of regulatory capture. Oversight committee members, drawn into the secret world of intelligence and dealing regularly with its concerns, adopt the perspective of the entities they are supposed to oversee. In this article, only the legal status and membership of the committee are discussed. Through the analysis of membership, the aim is to test the asymmetry of interest hypothesis by establishing that, apart from members already connected with the industry (i.e., the intelligence services) committee membership does not meaningfully contribute to the members’ electoral and party-advancement prospects, and that the Sejm at large is not interested in strengthening the position of the committee because of the governing majorities’ persistent reluctance to strengthen oversight mechanisms.