Między lękiem a fascynacją. Odmienność rasowa w „Koszmarze w Red Hook” i „Widmie nad Innsmouth” Lovecrafta

Niniejsza praca analizuje zmieniający się sposób przedstawiania rasowej i kulturowej odmienności w dwóch szczególnie istotnych tematycznie opowiadaniach H. P. Lovecrafta, zatytułowanych „Zgroza w Red Hook” oraz „Widmo nad Innsmouth”. Znaczną uwagę poświęcono temu, jak ujęcie obcości pisarza ewooluuje: od jednoznacznego potępienia ku niejednoznacznej fascynacji. Poprzez szczegółową analizę tekstów, zawierającą odwołania do listownej korespondencji Lovecrafta, kontekstów biograficznych i krytyki literackiej, praca udowadnia, że wymienione utwory odzwierciedlają nie tylko silnie zakorzenione lęki autora przed obcym i nieznanym, ale także rozwijającą się złożoność narracyjną, która podważa uproszczone odczytywanie jego światopoglądu. W „Zgrozie w Red Hook” Lovecraft przekształca swoją niechęć wobec miejskiej wielokulturowości w wizję duchowego i architektonicznego upadku, w której społeczności imigrantów ukazywane są jako źródła korupcji i okultystycznego zagrożenia. Główny bohater, Thomas Malone, staje się reprezentantem lęków Lovecrafta przed nowoczesnością, mieszaniem ras oraz osłabieniem anglosaskiej dominacji kulturowej. Dzielnica Red Hook jawi się jako przestrzeń bez nadziei na odkupienie, pogrążona w chaosie, zamieszkana przez ludzi zdehumanizowanych i sprowadzonych do symboli nieporządku. Odmiennie skonstruowane jest „Widmo nad Innsmouth”, które choć wciąż operuje motywami rozkładu, izolacji i „rasowej nieczystości”, przyjmuje znacznie bardziej introspektywną formę. Los Roberta Olmsteada, początkowo ciekawskiego obserwatora z zewnątrz, który ostatecznie uznaje swoją biologiczną i kulturową więź z hybrydowymi mieszkańcami Innsmouth, ukazuje drogę od lęku ku akceptacji. Metamorfoza ta pogłębia refleksję Lovecrafta nad tożsamością, ujawniając płynność granic między tym, co znajome, a tym, co obce. Innsmouth staje się nie tylko złowrogą przestrzenią, lecz także metaforą chwiejnej natury „ja”, w której dziedzictwo i wyparte historie burzą iluzję czystości. Jednak pozwalając swojemu bohaterowi zaakceptować więź z tym, co wcześniej uchodziło za zdegenerowane, Lovecraft nasuwa myśl, że źródło grozy nie leży wyłącznie w czynnikach zewnętrznych, lecz także w samym człowieku. Choć rasizm autora nadal pozostaje wyraźny – zwłaszcza w konsekwentnym łączeniu nieznanego z odmiennością kulturową i rasową – „Innsmouth” komplikuje utarte przez niego schematy, sugerując, że inność nie musi być wyłącznie destrukcyjna, i może oferować transcendentne doznania. Praca dowodzi zatem, że obrazowanie rasowej i kulturowej odmienności w twórczości Lovecrafta przeszło ewolucję: od bezkompromisowej wrogości ku bardziej złożonemu, introspektywnemu ujęciu, które nie tyle odrzuca wcześniejsze lęki, co raczej ukazuje niechętną, ale rosnącą świadomość, iż to, co obce, może być nie tylko przerażające, lecz także intrygujące i nierozerwalnie związane z samą istotą tożsamości.

This thesis explores the evolving depiction of racial and cultural otherness in two of H. P. Lovecraft’s most thematically charged works, “The Horror at Red Hook” and “The Shadow over Innsmouth,” with a particular focus on how his portrayal of foreignness shifts from rigid condemnation to ambiguous fascination. Through close textual analysis supported by Lovecraft’s personal correspondence, biographical context, and critical scholarship, the study argues that these stories reflect not only Lovecraft’s enduring xenophobic anxieties but also a growing narrative complexity that challenges a simplistic reading of his worldview. In “The Horror at Red Hook,” Lovecraft channels his hostility toward urban multiculturalism into a vision of spiritual and architectural decay, where immigrant communities are depicted as agents of corruption and occult menace. The protagonist, Thomas Malone, becomes a vehicle for projecting Lovecraft’s fears of modernity, racial mixing, and the erosion of Anglo-Saxon cultural dominance. Red Hook is presented as a space beyond redemption, steeped in chaos and inhabited by people stripped of individuality and reduced to symbols of disorder. In contrast, “The Shadow over Innsmouth” retains many of the same themes (decay, isolation, and ancestral taint), but reconfigures them through a more introspective narrative. The story follows Robert Olmstead, who begins as a curious outsider and ends by embracing his biological and cultural connection to the hybrid inhabitants of Innsmouth. This transformation from fear to acceptance suggests a deepening in Lovecraft’s exploration of identity, one that acknowledges the porous boundaries between the familiar and the foreign. The setting of Innsmouth becomes not merely a site of horror but a metaphor for the unstable nature of selfhood, where inherited traits and suppressed histories disrupt the illusion of purity. By allowing his protagonist to affirm rather than reject his connection to what was initially perceived as degenerate, Lovecraft opens the possibility that the source of terror is not solely external, but embedded within the self. While Lovecraft’s racism remains evident, particularly in his persistent association of the unknown with cultural and racial difference, “Innsmouth” complicates his earlier narrative patterns by suggesting that otherness is not always destructive but may offer a form of transcendence. The thesis concludes that Lovecraft’s treatment of racial and cultural difference evolved from outright hostility to a more conflicted, introspective stance, revealing not a rejection of his earlier fears, but a reluctant recognition that what he once viewed as alien could also be strangely compelling, even integral, to identity itself.