Prebiotyki i błonnik w żywieniu matek i niemowląt: wpływ na rozwój układu odpornościowego w pierwszych 1000 dniach życia

Pierwsze 1000 dni życia to kluczowy okres programowania mikrobioty jelitowej i kształtowania odporności, a niedostateczna podaż błonnika fermentowalnego może zaburzać ten proces. Celem pracy była ocena: (i) spożycia błonnika i prebiotyków u Polek w ciąży, w okresie laktacji oraz u niemowląt i małych dzieci; (ii) rozbieżności między zalecanym a rzeczywistym poziomem spożycia błonnika pokarmowego; (iii) potencjalnych korzyści zdrowotnych i bezpieczeństwa suplementacji prebiotykami dla matki i dziecka ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju układu immunologicznego.Przeprowadzono przegląd zakresowy piśmiennictwa zgodny z wytycznymi PRISMA-ScR. Do analizy włączono sześć randomizowanych badań klinicznych, jedno badanie obserwacyjne oraz jedną metaanalizę opublikowane do kwietnia 2025 r.; badania obejmowały kobiety w ciąży, karmiące piersią lub dzieci ≤ 3 roku życia, interwencję z prebiotykami bądź błonnikiem oraz przynajmniej jeden wynik immunologiczny lub alergiczny. Wykluczono badania na zwierzętach oraz na dzieciach chorych. Analiza wykazała, że średnie spożycie błonnika u kobiet w ciąży w Polsce wynosi średnio 16–22 g dzień (65–85% normy), a 56% polskich dzieci w wieku 1–3 lat nie osiąga zalecanych 10g dzień. Suplementacja GOS/FOS lub GOS/inuliną (14 g dzień) w ciąży i okresie laktacji podwyższała stężenia TGF-β1 i IgA w mleku oraz obniżała TNF-α i IL-6 w stolcach niemowląt; w jednym badaniu zmniejszyła także częstość atopowego zapalenia skóry (17% vs 36%). Formuły wzbogacone kluczowymi HMO (2′-FL ± LNnT) zapewniały prawidłowy przyrost masy ciała u dzieci, a jednocześnie redukowały zapalenia oskrzeli, zużycie antybiotyków i stężenia cytokin prozapalnych. Metaanaliza 22 RCT wykazała 63% obniżenie ryzyka świszczącego oddechu bez poważnych działań niepożądanych. W populacji polskiej utrzymuje się wyraźny deficyt spożycia błonnika pokarmowego; z przeprowadzonego przeglądu prac suplementacja prebiotykami jest bezpieczna i korzystnie moduluje parametry immunologiczne u dziecka, jednak karmienie naturalne pozostaje najskuteczniejszą strategią immunożywieniową.

The first 1 000 days of life are critical for programming the gut microbiota and shaping immune competence, and insufficient intake of fermentable fiber may disrupt this process. This study assessed (i) fiber and prebiotic intake among Polish women during pregnancy and lactation and among infants and young children, (ii) the gap between recommended and actual fiber consumption, and (iii) the health benefits and safety of prebiotic supplementation for mothers and infants, with particular attention to immune system development. A PRISMA-ScR-compliant scoping review was conducted; six randomised controlled trials, one prospective observational study and one meta-analysis published up to April 2025 were included. Eligible studies involved pregnant or lactating women or children ≤ 3 years, used prebiotic or dietary-fiber supplementation, and reported at least one immunological or allergic outcome; animal and diseased-child studies were excluded. Average fiber intake in Polish pregnant women was 16–22 g day (65–85 % of the adequate intake), and 56 % of children aged 1–3 years failed to reach the 10 g day recommendation. Maternal supplementation with 14 g day GOS/FOS or GOS/inulin increased TGF-β1 and IgA in milk and lowered TNF-α and IL-6 in infant stools; one trial also halved atopic dermatitis incidence (17 % vs 36 %). Infant formulas enriched with key human-milk oligosaccharides (2′-FL ± LNnT) supported normal growth while reducing bronchitis, antibiotic use and pro-inflammatory cytokines. A meta-analysis of 22 RCTs showed a 63 % reduction in wheeze risk and no serious adverse events. In Poland a clear dietary-fiber deficit persists; prebiotic supplementation is safe and favourably modulates immune parameters, yet breastfeeding remains the most effective immunonutritional strategy.