Test of ethical proportionality of a study : a model to improve ethical reflection on the acceptability of controversial research procedures

Bibliogr. s. 145-146. Publikacja recenzowana.

Głównym celem rozdziału jest zaprezentowanie testu etycznej proporcjonalności badania naukowego, który powstał poprzez rozważenie analogii między oceną etycznego wymiaru badań naukowych a oceną konstytucyjności regulacji. W rozdziale akcentowana jest możliwość zastosowania w ocenie dopuszczalności etycznej badania modelu pokrewnego względem tzw. testu proporcjonalności, który jest stosowany przez Trybunał Konstytucyjny do oceny regulacji prawnych zawartych w ustawach. Konstytucyjny test proporcjonalności można przedstawić w takiej formie, że nadaje się on do ogólnej refleksji etycznej nad dopuszczalnością różnych działań. Z kolei ten uogólniony test proporcjonalności po uszczegółowieniu w relacji do badań naukowych staje się zdatny do etycznej oceny badań naukowych. Powstaje wtedy test służący do oceny etycznie kontrowersyjnych procedur badawczych (EKPB) pod kątem ich dopuszczalności, na podstawie trzech testów cząstkowych: (1) przydatności EKPB w osiąganiu założonego celu badawczego; (2) konieczności zastosowania EKPB, czyli niemożności zastąpienia jej mniej dolegliwym odpowiednikiem, który również pozwalałby na osiągnięcie założonego celu badawczego; (3) proporcjonalności zysków poznawczych lub praktycznych z osiągnięcia założonego celu badawczego względem zagrożeń etycznych tworzonych przez EKPB.

The main objective of the chapter is to present the test of ethical proportionality of academic research, which was created by considering the analogy between the assessment of the ethical dimension of scientific research and the assessment of the constitutionality of regulations. The chapter accentuates the possibility of using in the assessment of the ethical admissibility of research a model related to the so-called proportionality test, which is used by the Polish Constitutional Court to assess legal regulations contained in laws. The constitutional proportionality test can be presented in such a form that it lends itself to general ethical reflection on the permissibility of various actions. In turn, this generalised proportionality test, when made more specific in relation to academic research, becomes fit for the ethical evaluation of academic research. A test is then created to evaluate ethically controversial research procedures (ECRPs) for their acceptability, based on three sub-tests: (1) the suitability of the ECRP in achieving the stated research objective; (2) the necessity of the ECRP, i.e. the impossibility of replacing it with a less obnoxious counterpart that would also achieve the stated research objective; (3) the proportionality of the cognitive or practical gains from achieving the stated research objective against the ethical risks created by the ECRP.