Late Gothic sculpture of Madonna and Child from the Veit Stoss circle in the light of physico-chemical analysis

Obiektem badań była rzeźba z drewna lipowego przedstawiająca Madonnę z Dzieciątkiem (120 × 55 × 38 cm) pochodząca z klasztoru Dominikanów w Krakowie. Figura została wykonana w pierwszej ćwierci XVI wieku przez rzeźbiarza znającego dzieła powstałe w warsztacie Wita Stwosza w Norymberdze, na co wskazuje charakterystyczny dla dzieł tego mistrza układ szat. Badania historyczne sugerują, że figura Madonny z Dzieciątkiem pierwotnie była obiektem indywidualnego kultu, prawdopodobnie wisiała swobodnie pośrodku kościoła. Rzeźba nie przetrwała w swej pierwotnej formie, na przestrzeni stuleci ulegała licznym przekształceniom. Prawdopodobnie w XIX wieku zmieniono jej funkcję, umieszczając ją na drewnianej podstawie jako feretron do noszenia w procesjach. Renowacje obejmowały przemalowania karnacji i ponowne złocenie szat wraz z lokalnymi zmianami w drewnianej formie. Znaczna grubość wtórnie nałożonych gruntów oraz niska wartość artystyczna nieoryginalnej polichromii zniekształciły późnogotycki charakter rzeźby. W wyniku prac konserwatorskich odsłonięto częściowo zachowane karnacje oraz szczątkowo zachowaną polichromię szat. Zabytek został poddany analizom fizyko-chemicznym, dzięki czemu zidentyfikowano wtórne i pierwotnie zastosowane materiały. Badania wizualne z udziałem radiografii cyfrowej oraz obserwacja mikroskopowa przekrojów pozwoliły na określenie stratygrafii obiektu. Przekroje poprzeczne badano za pomocą skaningowej mikroskopii elektronowej połączonej ze spektroskopią rentgenowską z dyspersją energii (SEM-EDS). Warstwy malarskie analizowano przy użyciu spektrometrii fluorescencji mikro-rentgenowskiej (XRF). Do identyfikacji związków organicznych obecnych w podłożu i warstwach farby wykorzystano spektroskopię w podczerwieni z transformacją Fouriera (FTIR). Uzyskane wyniki prac konserwatorskich i badawczych uzupełniły aktualny stan wiedzy o rzeźbie i praktykach warsztatowych początku XVI wieku.

The research subject was a limewood sculpture of Madonna and Child (120 × 55 × 38 cm) from the Dominican Friary in Kraków. The figure was executed in the 1 st quarter of the 16 th century by a sculptor familiar with works created in Veit Stoss’s workshop in Nuremberg and exhibits the characteristic arrangement of robes typical of this master’s works. Historical research suggests that the figure of the Madonna and Child was originally intended for individual worship, probably suspended freely in the middle of the church. Unfortunately, the sculpture has not survived in its original form to this day, undergoing many transformations. Probably in the 19 th century, the function of the sculpture was changed when it was placed on a wooden base as a feretory to be carried in processions. Renovations included several overpaintings to the complexions and re-gilding of the robes together with local alterations of the woodwork. The substantial thickness of the newly applied ground layers and the poor artistic quality of non-original polychrome distorted the late Gothic woodcarving expression. As a result of conservation works, partially preserved complexions and residually preserved polychrome of the robes were revealed. The sculpture was subjected to physico-chemical analyses, thanks to which the secondary and originally used materials were identified. In order to identify the materials originally used, the research campaign was continued upon completion of the conservation treatment. Visual examination using digital radiography and microscopic observation of cross-sections of samples of paint layers allowed to determine the stratigraphy of the object. The cross-sections were examined using scanning electron microscopy coupled with energy dispersive X-ray spectroscopy (SEM-EDS). Paint layers were analyzed using micro-X-ray fluorescence spectrometry (XRF). Fourier transform infrared spectroscopy (FTIR) was employed to identify organic compounds present in the substrate and paint layers. The conservation and research results complemented the current state of knowledge about the sculpture, and early 16 th -century workshop practices.