Optimistic theses on the role of regional historiography in the context of the expansion of artificial intelligence in science

Recenzowane materiały z konferencji naukowej: Prof. Jerzy Wiśniewski - w kontekstach badawczych i popularyzatorsko. W 40. rocznicę śmierci i 95. rocznicę urodzin Łomżyniaka i historyka, "nieodżałowanego rzeczy polskich badacza i miłośnika", która odbyła się w Łomży 30 października 2023 roku.

Artykuł poświęcony jest refleksji nad rolą regionalnej historiografii w kontekście współczesnego przełomu technologicznego związanego z rozwojem sztucznej inteligencji (AI). Autorka przedstawia postać profesora Jerzego Wiśniewskiego jako przykład historyka, którego etos pracy, obejmujący badania terenowe oraz wrażliwość na kulturę i krajobraz, jest szczególnie istotny w dobie globalnej digitalizacji zasobów wiedzy. Omówiono potencjalne korzyści, jakie AI może wnieść do badań historycznych, w tym automatyczne katalogowanie, analizę wzorców, tłumaczenie treści czy generowanie nowych narracji historycznych. Zwrócono jednak uwagę na zagrożenia, takie jak dominacja zachodniej perspektywy w zdigitalizowanych zbiorach czy marginalizacja mniej reprezentowanych narracji. Artykuł podkreśla potrzebę wspierania badań regionalnych, które mogą wnieść unikalne źródła i perspektywy do globalnego archiwum cyfrowego. Autorka wskazuje na niezastąpioną rolę pracy terenowej i zaangażowania społeczności lokalnych, co stanowi nieodzowny element różnorodności i równowagi w globalnym krajobrazie historiograficznym.

The article reflects on the role of regional historiography in the context of the contemporary technological breakthrough driven by the development of artificial intelligence (AI). The author presents Professor Jerzy Wiśniewski as an example of a historian whose work ethic, emphasizing field research and sensitivity to culture and landscape, is particularly significant in the era of global digitization of knowledge resources. The potential benefits of AI for historical research are discussed, including automated cataloging, pattern analysis, content translation, and the generation of new historical narratives. However, the risks of Western perspective dominance in digitized collections and the marginalization of less represented narratives are highlighted. The article emphasizes the need to support regional research that can bring unique sources and perspectives to the global digital archive. It underlines the irreplaceable role of fieldwork and local community involvement, which are essential for ensuring diversity and balance in the global historiographical landscape.