Analiza porównawcza metafor w dwóch polskich przekładach “Kruka” Edgara Allana Poego

Praca licencjacka analizuje język figuratywny w dwóch polskich przekładach Kruka przez pryzmat językoznawstwa kognitywnego. W celu przeprowadzenia analizy autor wybiera przekłady Kazimierza Andrzeja Jaworskiego i Stanisława Barańczaka. Stwierdza, że analiza różnych tłumaczeń tego samego tekstu wymaga sformalizowanego, kompleksowego podejścia, co pomoże uniknąć opierania się na abstrakcyjnych wrażeniach, które przysparzają kłopotów w precyzyjnej analizie. Celem pracy licencjackiej jest ocena podobieństw i różnic w strukturze kognitywnej leżącej u podstaw języka figuratywnego w wybranych przekładach, a także nakreślenie ogólnych tendencji tłumaczy w zakresie rekonstrukcji języka figuratywnego. Autor przedstawia ogólny kontekst wiersza, w tym jego formę, znaczenie, styl, motywy itp. Następnie dokonuje podsumowania części literatury na temat polskich przekładów Kruka, koncentrując się na metaforach. W drugim rozdziale autor buduje ramy teoretyczne dla precyzyjnej analizy wspomnianych aspektów tekstu. Opisuje kluczowe pojęcia językoznawstwa kognitywnego, odwołując się do literatury przedmiotu. W rozdziale trzecim autor wykorzystuje wspomniane koncepcje w celu zbadania kognitywnych aspektów metafor odnoszących się do kluczowych elementów wiersza, tak jak zostały one oddane w wybranych tłumaczeniach. Autor zauważa, że strategie przyjęte przez tłumaczy różnią się: Jaworski preferuje asymilację mniej znanych odniesień i niekiedy przenosi metafory do bardziej uogólnionych domen. Barańczak częściej zmienia kategorię domen i nie unika nawiązań, których zrozumienie stanowi wyzwanie dla przeciętnego polskiego czytelnika. Autor wyjaśnia trudności w precyzyjnym określaniu tendencji abstrakcyjnych struktur języka figuratywnego i informuje, że potrzebne mogą być bardziej skrupulatne badania, aby uzyskać precyzyjne opisy tendencji językowych w analizowanych tekstach.

The paper examines figurative language found in two Polish translations of The Raven through the lense of cognitive linguistics. For the analysis, the author chooses the translations by Kazimierz Andrzej Jaworski and Stanisław Barańczak. The author states that the analysis of different translations of the same text requires a formalized, comprehensive approach so as not to rely on abstract impressions that resist precise description. The aim of the paper is described as evaluating the similarities and differences in the cognitive structure underlying figurative language in the chosen translations as well as outlining more general tendencies of the translators regarding the reconstruction of figurative language. Afterwards, the author provides general context of the poem, including its form, meaning, style, themes etc. Next, he reviews some of the existing literature on the Polish translations of The Raven, and in doing so, he focuses on figurative language. In the second chapter, the author builds up a theoretical framework for a precise analysis of said aspects of the text. He describes the key concepts in the theories on metaphor in cognitive linguistics by referring to the literature on the subject. In the third chapter, the author makes use of the framework in order to examine the cognitive aspects of the key elements of the poem as they were rendered in the chosen translations. The author finds out that the strategies assumed by the translators differ; Jaworski prefers to make less known references clear and sometimes brings metaphors to more general domains. Barańczak tends to switch domains at a higher rate and sticks to more obscure references. The author explains the difficulties in precise determination of differing tendencies in abstract structures of figurative language in translation and reports that more meticulous research might be needed to arrive at accurate descriptions of linguistic trends in the analyzed texts.