The World of Black and White. Encounters Between the Europe’s Borderland and the Problem of Migration in the New Central European Cinema. Comparison of Agnieszka Holland’s Green border and Cristian Mungiu’s R.M.N.

W niniejszej pracy analizujemy wizję pograniczy i migracji zawartą w filmach Prześwietlenie (Cristian Mungiu, 2022) i Zielona granica (Agnieszka Holland, 2023). Analiza opiera się na dorobku myśli postkolonialnej i ma na celu wykazać postkolonialny charakter wyżej wymienionych filmów. Praca powstała w duchu aktywistycznym w ramach sprzeciwu wobec stanu współczesnego dyskursu o migrantach w Europie. We wstępie objaśniliśmy problem migracji w regionie oraz zarysowaliśmy historię przemian w kinie europejskim. Rozdział I stanowi obszerne studium o postkolonialnych aspektach tożsamości środkowoeuropejskiej, w tym zwłaszcza o europejskich wersjach orientalizmu na przykładzie Polski i Rumunii. W rozdziale II dokonaliśmy analizy treści Prześwietlenia , zaś w rozdziale III analizy Zielonej granicy. Zestawienie ze sobą obydwu dzieł wykazało ich hybrydyczny i postkolonialny wydźwięk. Wnioski płynące z pracy to przede wszystkim potencjał wykorzystywania teorii postkolonialnej w kontekście Europy Środkowej i jej sztuki, a także przekonanie o kluczowej roli kina we współczesnej debacie o migracji.

In this work we analyze the vision of the borderland and migration contained in the films R.M.N. (Cristian Mungiu, 2022) and Green Border (Agnieszka Holland, 2023). The analysis is based on the achievements of postcolonial thought and aims to demonstrate the postcolonial nature of the above-mentioned films. The work was created with an activist approach in response to the state of contemporary discourse about migrants in Europe. In the introduction, we explained the problem of migration in the region and outlined the history of changes in European cinema. Chapter I is an extensive study of post-colonial aspects of Central European identity, especially European versions of orientalism on the example of Poland and Romania. In Chapter II we analyzed the content of R.M.N. and in Chapter III we analyzed Green Border. The juxtaposition of both works revealed their hybrid and postcolonial tone. The conclusions of the work include, above all, the potential of using postcolonial theory in the context of Central Europe and its art, as well as the belief in the key role of cinema in the contemporary debate on migration.