Między tradycyjną filozofią analityczną a filozofią eksperymentalną: Wielki spór o intuicje w obliczu problemu odniesienia nazw własnych

Jednym z tematów znajdujących się w centrum dyskusji w obrębie współczesnej filozofii języka jest problem odniesienia przedmiotowego różnych wyrażeń językowych. Istotna strategia argumentacyjna przyjęta w toku rozwijania teorii referencji przez wielu filozofów zasadza się na przywołaniu intuicji językowych i metajęzykowych oraz wskazaniu na ich zgodność z intuicjami potocznymi. Reprezentanci eksperymentalnego podejścia w filozofii języka stale wysuwają wyzwania wobec tejże strategii poprzez testowanie zarówno potocznych intuicji, jak i sposobu w jaki ludzie posługują się różnymi wyrażeniami językowymi, aby w procesie interpretacji zebranych danych odkryć mechanizmy aktywowane w codziennej praktyce językowej i tym samym podjąć próbę oceny stosowności teorii formułowanych w ramach tradycyjnej analitycznej filozofii języka w obliczu takiegoż kształtu praktyki. Niemniej jednak, rezultaty tychże eksperymentów często istotnie różnią się między sobą, sugerując tym samym niepokojące rozbieżności zarówno między danymi empirycznymi a teoriami „fotelowymi”, jak i w obrębie samego paradygmatu filozofii eksperymentalnej. Różnicom tym towarzyszą ponadto rozbieżności rywalizujących teorii rozwijanych w ramach paradygmatu tradycyjnej filozofii analitycznej. W swojej pracy dokonuję diagnozy aktualnego stanu debaty dotyczącej problemu referencji skupiając się na teoriach deskrypcji, teorii kauzalno-historycznej, jak i hybrydowych teoriach odniesienia oraz na trzech badaniach eksperymentalnych. Koncentrując swą analizę na przykładach nazw własnych, wskazuję na wszechobecne wzajemne splątanie różnych wymiarów tejże wielopoziomowej debaty. Analizę swą podsumowuję przedstawieniem perspektywy dla nowej teorii referencji.

One of the central topics discussed by contemporary philosophers of language concerns the problem of reference of linguistic expressions. An increasingly important argumentative strategy adopted by philosophers in the course of developing their theories of reference relies on the deployment of linguistic and metalinguistic intuitions, which are supposed to be congruent with those exhibited by the folk. Armchair arguments from commonality of intuitions are being continuously challenged by many representants of the paradigm of experimental philosophy, who, by conducting experiments aimed at testing not only intuitions of lay people but also their usage of linguistic expressions and supplying interpretations of the collected empirical data, strive to uncover mechanisms deployed in everyday referring actions and assess the applicability of theories proposed by armchair philosophers. However, the results from various experimental studies are often wildly disparate and are therefore suggestive of alarming discrepancies between empirical data and armchair proposals as well as divergences within the paradigm of x-phi itself. This is also accompanied by vast differences between competing theories offered within the paradigm of armchair philosophy.In this paper, I propose a diagnosis of the current state of the referential debate by discussing description, causal-historical, and hybrid armchair theories of reference as well as three experimental studies. Focusing on the category of proper names, I expose the ubiquity of mutual entanglements of various dimensions of the debate’s multi-level structure. I conclude my analysis by offering some perspectives for a new theory of reference.