The ways of the cessation of marriage according to the Polish law and Canon law of the Catholic Church

Praca magisterska poświęcona jest zagadnieniu ustania małżeństwa w prawie polskim i w prawie kanonicznym Kościoła Katolickiego. W ramach wstępu rozdział pierwszy został poświęcony kwestii historyczno-prawnej ustania małżeństwa zaczynając od uwarunkowań biblijnych, a następnie ukazuje wpływ religii na prawo rzymskie. Kolejne podrozdziały poświęcone zostały polskiej historii ustania małżeństwa zaczynając od okresu przed rozbiorami, następnie rozwijając zagadnienie został opisany wpływ prawa państw zaborczych na legislację zajętego terytorium Polski. Rozdział został zakończony opisem kształtującej się legislacji od okresu po II wojnie światowej aż do czasów współczesnych.Drugi rozdział został poświęcony instytucji małżeństwa i sposobom jego ustania we współczesnym prawie polskim. Zostały w nim opisane wszelkie możliwe sposoby ustania małżeństwa. W szczególności rozwinięta została tematyka rozwodu wraz z aspektami statystycznymi oraz została omówiona instytucja separacji mimo że w jej wyniku nie dochodzi do całkowitego ustania małżeństwa. Pojawiła się także kwestia śmierci małżonka i uznania go za zmarłego. Ostatnie dwa podrozdziały dotyczą unieważnienia małżeństwa i jego skutków. W jednym z nich szczegółowo zostały omówione ustawowe przesłanki prowadzące do jego orzeczenia.Ostatni rozdział dotyczy małżeństwa i sposobów jego ustania w prawie kanonicznym Kościoła Katolickiego. Pierwszymi poruszonymi w nim zagadnieniami są śmierć małżonka oraz rozłączenie małżonków. Kolejny podrozdział dotyczy stwierdzenia nieważności małżeństwa i zostały tu omówione przeszkody zrywające od których nie uzyskano dyspensy, wady zgody (konsensusu) małżeńskiej, brak zachowania wymogu formy kanonicznej. Ostatni podrozdział poświęcony został statystyce zaczerpniętej z raportu Instytutu Pokolenia opublikowanego w 2023 r.W zakończeniu pracy znajduje się porównanie instytucji sposobów ustania małżeństwa znanych w prawie polskim i kanonicznym oraz obecne tendencje w społeczeństwie dotyczące rozwodów i stwierdzenia nieważności małżeństwa.

The thesis is devoted to the issue of the cessation of marriage in Polish law and in the canon law of the Catholic Church. As a part of the introduction, the first chapter is dedicated to the historical-legal issue of the cessation of marriage starting from the biblical circumstances and then shows the influence of religion on Roman law. Subsequent chapters have been dedicated to the Polish history of the dissolution of marriage, starting with the period before the partitions, and then developing the issue by describing the impact of the law of the partitioning states on the legislation of the occupied Polish territory. The chapter ended with a description of the legislation in the period after World War II up to the present day.The second chapter was dedicated to the institution of marriage and the ways of its cessation in the contemporary Polish law. All possible ways of cessation of marriage were described. In particular, the topic of divorce was developed together with statistical aspects and the institution of separation was discussed, although it does not result in complete cessation of marriage. There is also the question of the death of a spouse and declaring him or her dead. The last two subsections deal with marriage annulment and its consequences. In one of them, the statutory prerequisites leading to its pronouncement are discussed in detail.The last chapter deals with marriage and the ways in which it can be terminated in the canon law of the Catholic Church. The first issues addressed are the death of the spouse and the separation of the spouses. The next subchapter deals with the annulment of marriage and discusses the obstacles to dissolution of marriage from which no dispensation has been obtained, the defects of consent (consensus) in marriage and the failure to observe the requirement of canonical form. The last subsection is devoted to statistics taken from the Generation Institute's report published in 2023.The paper concludes with a comparison of the institutions of the ways of cessation of marriage known in Polish and canon law and the current trends in society regarding divorce and annulment of marriage.