Solitude and freedom : from the quarell between Jean-Jacques Rousseau and David Hume to the 19th century penitentiary system

Bibliogr. s. 89-91. Streszcz. ang. s. 92-93

Punktem wyjścia artykułu jest głośna w oświeceniu „kłótnia” filozofów: Jeana-Jacques’a Rousseau i Davida Hume’a, której ważnym elementem był spór dotyczący pozytywnej bądź negatywnej oceny samotności w kontekście troski o wolność jednostki. Dwie zasadnicze części artykułu przedstawiają kolejno: pozytywne ujęcie samotności i jego polityczne konsekwencje (w poglądach Rousseau) oraz wykorzystanie samotności jako kary (w świetle poglądów Hume’a) na przykładzie dziewiętnastowiecznego systemu penitencjarnego (tzw. systemu celkowego) oraz koncepcji panoptykonu Jeremy’ego Benthama. Wyeksponowanie paradoksów wpisanych w teoretyczne i praktyczne postawy wobec samotności ujmowanej w związku z zagadnieniem wolności (a także samowystarczalności lub jej braku) pozwala na sformułowanie hipotezy, że lepszą perspektywą byłoby rozpatrywanie samotności w kontekście sprawiedliwości. W zakończeniu artykułu zasygnalizowano taką możliwość w nawiązaniu do międzywojennej koncepcji „prawa do samotności” sformułowanej przez Giorgia Del Vecchio.

The article draws on the historic philosophical controversy between Jean-Jacques Rousseau and David Hume, comprising a dispute on whether solitude plays a positive (or rather negative) role in protecting individual freedom. The two main parts of the article discuss, respectively, (1) a positive view of solitude and its political consequences (as seen against Rousseau’s ideas) and (2) the use of solitude as punishment (in the light of Hume’s doctrine) in the nineteenth-century penitentiary system (the so-called separate system) and in Jeremy Bentham’s concept of the panopticon. The author brings to light the paradoxes inherent in the theoretical and practical attitudes towards solitude conceived in its relation to faculties such as freedom, self-suffi ciency or the lack thereof, so as to put forward the hypothesis that a consideration of solitude in the context of justice might open broader perspectives for the scrutiny of the issue. In conclusion, the author proposes such an attempt based on Giorgio Del Vecchio’s concept of the “right to solitude.”