Zanik liczby podwójnej w języku staroangielskim

Staroangielski, stadium rozwoju języka angielskiego z okresu 450 – 1100, rozróżniał dwie liczby gramatyczne: pojedynczą i mnogą. Jednak ślady trzeciej liczby, liczby podwójnej, są nadal widoczne w paradygmacie zaimków osobowych i dzierżawczych w pierwszej i drugiej osobie. Staroangielskie podwójne formy są szczątkami paradygmatu systemu liczby podwójnej z późnego okresu praindoeuropejskiego. Liczba podwójna zaczęła zanikać na długo przed okresem staroangielskim, najpierw przestając funkcjonować w rzeczownikach pragermańskich, w gockim utrzymując się tylko w czasownikach i zaimkach osobowych, a w staroangielskim i innych starych językach germańskich pozostając tylko w zaimkach osobowych.Celem niniejszej pracy jest zbadanie procesu zaniku zaimków liczby podwójnej w staroangielskim. Na podstawie danych zebranych z korpusu Toronto Dictionary of Old English w celu ustalenia okresu i miejsca powstania tekstów zawierających zaimki osobowe liczby podwójnej, praca omawia staroangielską liczbę podwójną z punktu widzenia zarówno socjolingwistyki, jak i językoznawstwa historycznego, oraz bada kontakt z dialektami współczesnej staroangielskiemu Skandynawii jako czynnik hamujący zanik liczby podwójnej. Analiza części materiału średnioangielskiego pozwala na porównanie sposobu użycia podwójnych zaimków osobowych w obu stadiach rozwoju języka angielskiego, oraz ustalenie potencjalnej osi czasu oraz powodów ich zaniku.

Old English, the stage of development of English dating back to 450 – 1100, distinguished two grammatical numbers: singular and plural. However, traces of the third number, the dual, are still visible in the personal pronoun paradigm and the derivative possessive adjectives on the 1st and 2nd person. Old English dual forms are remnants of fully functional dual number from the late Proto-Indo-European period. Dual number had been in the process of disappearing long before the Old English period, losing its significance in Proto- Germanic substantives, being visible only in verbs and pronouns in Gothic, and reducing to only pronominal forms in Old English and other old Germanic languages. This thesis aims to examine the process of dual pronoun loss in Old English. Using data gathered from the Toronto Dictionary of Old English Corpus to determine the time and region of composition of texts containing dual pronouns, this thesis offers a discussion of Old English dual pronouns from the point of view of both sociolinguistics and historical linguistics and explores the possibility of the contact with Scandinavian as a factor slowing down the process of dual number loss. In order to establish a possible timeline and reasons for the disappearance of dual number, some data from the Early Middle English period is also analysed, so as to provide grounds for comparison of the use of dual number in Old English and Middle English.