Plutarch's Tractatus 'De Iside et Osiride' and Beginnings of Comparative Study of Religions

Celem pracy jest sprawdzenie w jakim stopniu triada Ozyrys-Tyfon-Izyda przedstawiona przez Plutarcha z Cheronei w traktacie filozoficznym De Iside et Osiride może posłużyć do opisywania śródziemnomorskich i bliskowschodnich systemów religijnych wyznawanych na początku II w. n.e. W najbardziej ogólnym ujęciu triadę opisują neoplatońskie i pitagorejskie treści z pogranicza religii i filozofii zawarte w DIO. Hipoteza badawcza zakłada, że Plutarch opisując religię Egipcjan/mieszkańców Egiptu mógł pod tym pretekstem czynić aluzje do: obcokrajowców zaangażowanych w kult bóstw wywodzących się z Egiptu, osób zabobonnych lub bezbożnych w starożytnym rozumieniu tych słów, wyznawców judaizmu lub jakiejkolwiek innej religii, w której zafunkcjonował system podobny do triady Ozyrys-Tyfon-Izyda. O ile wiadomo autorowi jak dotąd religioznawcy nie prowadzili dokładnie tego typu badań. Testowanie hipotezy badawczej polegać będzie na dogłębnej analizie treści DIO ze szczególnym naciskiem na wykrywanie alternatywnych możliwości jego odczytania poprzez: (a) interpretację metafor/alegorii, (b) odniesienie do szerszego kontekstu, (c) odczytywanie tekstu w dowolnej kolejności, (d) analogie do życiorysu autora traktatu. W charakterze pomocniczym zostanie wykorzystany cały wachlarz dostępnych metod badawczych z zakresu onomastyki, epigrafii, tytulatury dworskiej, spisów i tablic bóstw, władców, ludów, krain, przepisów oraz informacji o micie, rytuale i klerze religii antycznych, perskich magach, faryzeuszach, druidach, augurach, itd. od samych początków historii pisanej po czasy Plutarcha. Wyniki badania powinny obejmować zbiór tekstów o charakterze religijnym i/lub historycznym lub przynajmniej jeden taki tekst, który dotyczyłby czasów minionych z perspektywy Cheronejczyka. Teksty tego rodzaju odzwierciedlałyby zdaniem autora osobiste nastawienie, opinie i poglądy Plutarcha na malujący się przed nim obraz życia religijnego i duchowego w u progu II stulecia n.e. (lub część tego obrazu). Innymi słowy, duchowy i religijny świat samego Plutarcha stałby się dla nas bardziej dostępny.

The aim of the project is testing the extent to which Osiris-Isis-Typhon triad presented in Plutarch’s De Iside et Osiride (DIO) is applicable to other Mediterranean and Middle-Eastern religions of early II c. A.D. The most general meaning of the triad is believed to be formulated along neo-platonian and pythagorean threads presented in passages of DIO. The hypothesis states that Plutarch while presenting primarily the faith of Egyptians / inhabitants of Egypt, could have also referred to: foreign worshippers of Egyptian deities, superstitious or atheistic individuals, followers of judaism or believers of any other religions where a form of ‘Osiris-Isis- Typhon’ triad was present. As far as the author is concerned, Hitherto religious-science scholars have not taken up precisely this kind of research, however there is enough scientific material present in place and ready for application. The study will be based on a careful reading of DIO focused on alternative meanings including: (a) metaphorical/allegorical, (b) based on wider context (c) based on different order of the text, (d) based on curriculum vitae of the author. Additionally, an array of tools will be employed in order to extract these meanings, including: onomastics, ephigraphics, royal titulature, ancient lists of rulers, nations, (holy) laws and epochs as well as data on myth, ritual and clergy of antique religions present in Plutarch’s era and before. Results of the investigation should include a single or a handful of religious or historical texts from Plutarch's past which he considered useful in describing his personal views and opinions on and attitude towards the religious and spiritual landscape of early (or its fraction) in 2nd century AD. In other words, Plutarch’s religious & spiritual world could become more available and better understood.