Kipchak material in Sravnitel'nyje slovari vsex jazykov i narečij by P.S. Pallas (1787-1789)

Niniejsza praca poświęcona jest słownikowi P.S. Pallasa “Linguarum Totius Orbis Vocabularia Comparativa augustissimae cura collecta” (1787-1789) (ros. „Сравнительные словари всех языков и наречий”). P.S. Pallas, wybitny przyrodoznawca został twórcą pierwszego słownika porównawczego stanowiącego cenne źródło wiedzy na temat nazewnictwa i rozmieszczenia języków i dialektów turkijskich używanych na terytorium XVIII-wiecznego Imperium Rosyjskiego. Niniejsza praca poświęcona jest analizie semantycznej i gramatycznej kipczackiego materiału leksykalnego, najliczniej reprezentowanego wśród odnotowanych języków turkijskich. Na podstawie dostępnych klasyfikacji języków turkijskich wyodrębniono oraz dokonano opracowania 9 języków kipczackich, których leksyka objęła łącznie 285 haseł słownikowych oraz 3 353 jednostki. Wybrane grupy semantyczne oraz klasy gramatyczne poddano szczegółowej analizie, która wykazała obecność modyfikacji semantycznych oraz cech fonetycznych właściwych językom kipczackim. Z uwagi na obszerność przedłożonego materiału faktograficznego niniejsza praca stanowi jedynie próbę kompleksowego ujęcia tematu, który pozostaje aktualny i otwiera dalsze perspektywy badawcze.

This thesis is devoted to the dictionary of P.S. Pallas "Linguarum Totius Orbis Vocabularia Comparativa augustissimae cura collecta" (1787-1789) ("Сравнительные словари всех языков и наречий"). P.S. Pallas, an outstanding natural scientist, was the creator of the first comparative dictionary which is a valuable source of knowledge about the naming and distribution of Turkic languages and dialects used in the territory of the 18th-century Russian Empire. This work is devoted to the semantic and grammatical analysis of the Kipchak lexical material, the most numerous among the recorded Turkic languages. The lexis of nine kipchak languages include a total of 285 dictionary entries and 3 353 lexical units. Selected semantic groups and grammatical classes were subjected to a detailed analysis, which showed the presence of semantic modifications and phonetic features typical for Kipchak languages. This work is only an attempt at a comprehensive approach to the topic, which remains relevant and opens up further research perspectives.