O tłumaczeniu humoru w Matyldzie Roalda Dahla

Niniejsza praca magisterska porusza tematykę humoru oraz tłumaczenia humoru w Matyldzie Roalda Dahla. W poprzednich badaniach nad tą książką skupiano się w głównej mierze na problemach przemocy, władzy oraz feminizmu. W związku z tym, do tej pory niewiele uwagi poświęcono humorowi w Matyldzie. Głównym celem pracy jest zatem zidentyfikowanie humorystycznych elementów książki oraz przedstawienie, jak zostały one potraktowane przez Mariusza Arno Jaworowskiego w tłumaczeniu. Z tego powodu, praca została podzielona na dwie części. Pierwsza część teoretyczna składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy z nich omawia podstawowe teorie oraz typy humoru. Drugi rozdział odnosi się do podejścia do tłumaczenia nazw własnych ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i specyfiki ich preferencji. Trzeci rozdział przybliża twórczość autora oraz charakterystyczne cechy jego stylu pisarskiego, które przekładają się na humorystyczny wydźwięk książki. Rozdział zawiera ponadto streszczenie treści Matyldy. W drugiej części pracy analizie poddano siedem wybranych kategorii będących źródłem humoru w powieści, takich jak narrator, nazwy własne, sprzeczności, szyderstwa, absurd, przemoc oraz humor werbalny. Analiza powyższych kategorii przemawia za stwierdzeniem, że Matylda istotnie jest humorystyczną książką będącą odzwierciedleniem wyjątkowego stylu Roalda Dahla. Co więcej, w drugiej części pracy ukazano i zinterpretowano wybory tłumaczeniowe Jaworowskiego. Autorka ma nadzieję, że zarówno wprowadzenie teoretyczne, jak i opis humoru w Matyldzie, cech humorystycznego stylu Dahla oraz wyborów translatorskich Jaworowskiego, będą stanowić źródło wiedzy oraz punkt odniesienia dla potencjalnych tłumaczy.

This paper addresses the issue of humour and humour translation in Matilda by Roald Dahl. The previous research on the book has focused almost exclusively on the aspects of violence, power and feminism. So far, little research has discussed humour in Matilda to a considerable extent. Therefore, this paper identifies the elements which contribute to humour and explores how they were tackled by Mariusz Arno Jaworowski in his translation. The thesis is composed of two parts. Drawing on research, the first part introduces the theories and types of humour and considers proper names with special regard to children. Moreover, features of Roald Dahl’s style are outlined. The second part of the thesis includes the examination of the proposed categories which constitute humour in Matilda, namely: the narrator, proper names, incongruity, ridicule, the absurd, violence, verbal humour. The analysis shows that Matilda is truly a humorous book that represents Dahl’s distinctive style of writing. The findings also demonstrate Jaworowski’s choices in his translation of humorous elements. This paper provides future translators with an account of humour in Matilda and potential translation approaches to be considered for their own purposes.